Uniwersytet Kazimierza Wielkiego funkcjonuje w tej formie od 2005 roku, ale się tradycji utworzonej w 1969 roku Wyższej Szkoły Nauczycielstwa. Jest to mimo wszystko jedna z młodszych polskich uczelni, ale jak podkreślali obecni na otwarciu wicemarszałek województwa Zbigniew Ostrowski oraz kurator oświaty Marek Gralik, żyje wiele osób pamiętających początki uczelni, mający również pamiątki z tego okresu, co znacznie ułatwia proces budowania muzeum.

Zadanie utworzenia muzeum rektor dr hab. Jacek Woźny polecił dyrektor Biblioteki UKW dr Aldonie Chlewickiej. Rektor zwrócił się również z apelem o przekazywanie nowemu muzeum pamiątek, które dotyczą również wspomnianej Wyższej Szkoły Nauczycielstwa, ale też późniejszej Wyższej Szkoły Pedagogicznej i w latach 2000-2005 Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.

W strukturze UKW jest to druga placówka muzealna, od kilku lat działa bowiem unikalne na muzealnej mapie Polski Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego.