Powoli zbliżamy się do końca prezentacji ostatniego stulecia bydgoskiego parlamentaryzmu. Dzisiaj przyjrzymy się okresowi od 2001 roku, gdy po po kompromitacji AWS ponownie do władzy wróciła lewica spod znaku SLD. Jak się okazało, były to ostatnie rządy SLD i początek wielkich problemów tej formacji. Mamy później też 2-letnie rządy koalicji PiS-Samoobrona-LPR. W 2004 roku pierwszy raz w historii mielismy też wybory do Parlamentu Europejskiego.

IV kadencja Sejmu (2001-2005)

Wybory odbyły się 23 września 2001 roku. Wejście w życie nowego podziału administracyjnego kraju, o czym pisałem w poprzednim rozdziale, wymusiło zmianę ordynacji. Zrezygnowano także z przydzielenia 69 mandatów liście krajowej, od 2001 roku wszyscy posłowie są wybierani w okręgach według metody matematyczne h'Donta. Taka ordynacja obowiązuje do dzisiaj – publikacja z 2021 roku. Rezygnacja z listy krajowej w praktyce osłabiała pozycję formacji, która wygrywa wybory. Frekwencja w skali kraju wyniosłą 46,28%.

W Polsce wybory wygrała koalicja SLD – Unia Pracy uzyskując ponad 41% poparcia i 216 mandatów. Drugi wynik uzyskała Platforma Obywatelska 12,7% i 65 mandatów. Trzecią siłą była Samoobrona Andrzeja Leppera z poparciem 10,2% i 53 mandatami. W Sejmie znalazły się także: Prawo i Sprawiedliwość (9,5%), PSL (9%), Liga Polskich Rodzin Romana Giertycha (7,9%). Dwa mandaty przypadły mniejszości niemieckiej. Współrządzące w poprzedniej kadencji AWS i Unia Wolności nie przekroczyły progu wyborczego.

Koalicja SLD – UP dla uzyskania większości parlamentarnej weszła w koalicję z PSL.

Wyniki w okręgu bydgoskim:

Okręg bydgoski stanowi część województwa kujawsko-pomorskiego obejmująca: Bydgoszcz oraz powiaty: bydgoski, inworocławski, mogileński, nakielski sępoleński, świecki, tucholski i żniński. W oparciu o ten podział posłowie wybierani są do dzisiaj. W okręgu bydgoskim wybieranych jest 12 posłów.

W okręgu bydgoskim frekwencja wyniosła 46,53%. Koalicja SLD – UP uzyskała ponad 50,3% poparcia, co dało jej 7 mandatów. Drugi wynik uzyskała Samoobrona 9,57%, trzeci Platforma Obywatelska blisko 9%. Czwarta była Liga Polskich Rodzin z ponad 8,1% poparcia.

Komitety biorące udział w podziale mandatów:

SLD – 7 mandatów

1. Anna Bańkowska – 51,9 tys. głosów;
2. Janusz Zemke – 29,1 tys.;
3. Grzegorz Gruszka – 23 tys.;
4. Grażyna Ciemniak – 8,2 tys.;
5. Barbara Hyla-Makowska – 6,5 tys.;
6. Marcin Wnuk – 6,1 tys;
7. Renata Basta – 4,9 tys.

Samoobrona – 1 mandat
Wojciech Mojzesowicz – 14,9 tys.

Platforma Obywatelska – 1 mandat
Teresa Piotrowska – 12,2 tys.

Liga Polskich Rodzin – 1 mandat
Witold Hatka – 12,7 tys.

PSL – 1 mandat
Eugeniusz Kłopotek – 34,1%

Prawo i Sprawiedliwość – 1 mandat
Tomasz Markowski – 7 tys.

Marcin Wnuk – urodził się w listopadzie 1949 roku w Inowrocławiu. Związany był z PZPR, po przemaniach ustrojowych natomiast z Socjaldemokarcją Rzeczpospolitej Polskiej i SLD. W latach 1986-1990 był wiceprezydentem Inowrocławia, od 1994 roku do 2001 roku zaś prezydentem. W 2001 roku uzyskał andat posła IV kadencji, który sprawował do 2005 roku. Zmarł w marcu 2010 roku.

Renata Basta – urodziła się w lutym 1948 roku w Tucholi. Od 1999 roku działa w Sojuszu Lewicy Demorkatycznej. Z list tej formacji w 2001 roku uzyskała mandat poselski. W parlamencie zasiadała przez jedną kadencję do 2005 roku.

Teresa Piotrowska - urodziła się w lutym 1955 roku w Tczewie. Działalność polityczną rozpoczęła w latach 80. w konscesjonowanym przez władze stowarzyszyszeniu katolickim ,,PAX”. W latach 90. związanała się ze Zjednoczeniem Chrześcijańsko-Narodowym. Od 2001 roku związana jest z Platformą Obywatelską. Pierwszy raz mandat poselski objęła w 2001 roku, w Sejmie nieprzerwalnie zasiadała do końca VIII kadencji w 2019 roku. Od września 2014 roku do listopada 2015 była ministrem spraw wewnętrznych.

Zanim zaczęła działalność poselską zasiadała w Radzie Miasta Bydgoszczy, w 1998 roku była też ostatnim wojewodą bydgoskim przed wejściem w życie reformy samorządowej.

Witold Hatka – urodził się w czerwcu 1939 roku w Bydgoszczy. W roku 1980 angażował się w powstanie rolniczej Solidarności. Po wprowadzeniu stanu wojennego działał w radykalnej opozycji chłopskiej OKOR (Ogólnopolski Komitet Oporu Rolników). Z tego powodu 1982 roku na trzy miesiące został internowany. Następnie wyemigrował do Stanów Zjednoczonych.

Tomasz Markowski - urodzony w maju 1968 roku w Warszawie. Pod koniec lat 80. dzialal w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów. Od 1995 roku zwiazany z Ruchem Odbudowy Polski. W 2001 roku związał się z Prawem i Sprawiedliwością. Nie był związany zbytnio z Bydgoszczą, ale od 2001 roku kierował bydgoskimi strukutrami partii w 2001 roku obejmując pierwszy raz mandat posła, który piastował przez dwie kadencję do 2007 roku. W 2007 roku Kancelaria Sejmu zarzuciła mu wyłudzanie niezależnych świadczeń, co doprowadziło go do wykluczenia z partii oraz w ostatniej chwili zniknął z listy wyborczej.

Od 2001 roku związany był z Ligą Polskich Rodzin Romana Giertycha, z list której uzyskał w 2001 roku po raz pierwszy mandat poselski, który piastował przez dwie kadencję do 2007 roku. Zginał w listopadzie 2010 roku w wypadku samochodowym pod Żninem.

V kadencja Senatu (2001-2005)
Okręg dwumandatowy bydgoski oparty był o część województwa kujawsko-pomorskiego. Identycznie jak w wyborach do Sejmu.

Oba mandaty przypadły kandydatom koalicji SLD – UP: Dorocie Kempce ( 139,7 tys. głosów) i Zygmuntowi Cybulskiemu (135,3 tys). Kempka wybrana została do Senatu po raz trzeci, Cybulski natomiast wcześniej był posłem.

W wyborach do Senatu w okręgu bydgoskim wystartowali także: Bogdan Dzakanowski, Wiesława Kaźmierczak, Maria Kurnatowska, Irena Maciejewska, Henryk Sobczak, Andrzej Szymański i Maciej Świątkowski (nie uzyskał reelekcji).

Kluczowym wydarzeniem tej kadencji było wstąpienie Polski do Unii Europejskiej co nastąpiło 1 maja 2004 roku. Premierem na początku kadencji koalicja SLD-UP-PSL wybrała Leszka Millera. W czerwcu 2003 roku Miller był premierem rządu mniejszościowego po odwołaniu ministrów z nadania PSL. Miller ustąpił 2 maja, dzień po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Następnie do października 2005 roku premierem był Marek Belka, jego rząd nazywano niekiedy technicznym, czyli przejściowym do końca kadencji.

Końcówka tej kadencji przyniosła wiele głośnych afer, które dotyczyły bezpośrednio formacji rządzącej. Kluczowa była tzw. afera Rywina, która wynikła po tym, gdy naczelny Gazety Wyborczej Adam Michnik ujawnił nagrania ze spotkania z Lwem Rywinem, który powołując się na kontakty w rządzie miał oferować korzystne zapisy w ustawie o radiofonii i telewizji, umożliwiające Agorze zakup telewizji Polsat, za co oczekiwał 17,5 mln zł. Za płatną protekcję Rywin został później skazany.

Lata 2001-2005 były ostatnimi wywodzącego się z Polskiej Partii Robotniczej SLD, gdy ta partia miała realny wpływ na rządy w Polsce. Po IV kadencji skończyła się pewna epoka w polskiej polityce, po czym zaczęła się zupełnie nowa.

V kadencja Parlamentu Europejskiego (2004)

Kadencja rozpoczęła się w 1999 roku i trwała do lipca 2004 roku. Polska do Unii Europejskiej wstąpiła w maju 2004 roku i zgodnie traktatem akcesyjnym przypadały jej 54 miejsca w Parlamencie Europejskim. Na te kilka tygodni mandaty pełnili wybrani posłowie IV kadecji i senatorowie 5 kadencji.

Okręg bydgoski reprezentowali w Parlamencie Europejskim:
- Grażyna Ciemniak
- Zygmunt Cybulski
- Eugeniusz Kłopotek

VI kadencja Parlamentu Europejskiego (2004-2009)

Wybory do Parlamentu Europejskiego odbyły się 13 czerwca 2004 roku. Były to pierwze wybory do PE przeprowadzone w Polsce, frekwecja wyniosła 20,87%, była zatem bardzo niska.

Każde państwo członkowskie ustala samo ordynację wyborczą, w Polsce zdecydowano się na dość skomplikowaną. Kraj podzielony został na 13 okręgów, województwo kujawsko-pomorskie jest jednym okręgiem mającym nr 2. Najpierw suma głosów oddanych na poszczególne komitety dzielona na szczeblu centralnym została na mandaty w oparciu o metodę D’Hondta. Różnica w stosunku do wyborów sejmowych jest zatem taka, że podziału mandatów dokonuje się nie w okręgach, ale na szczeblu centralnym. Następnie w oparciu o metodę Hare’a-Niemeyera uwzględniając ile mandatów uzyskał dany komitet oraz poparcie w skali kraju i danego okręgu, wyliczano liczbę mandatów przypadających dla danego okręgu.

Taka metoda sprawia, że nie można przed wyborami założyć ilu posłów będzie miał dany okręg, teoretycznie może się zdarzyć, że w danym okręgu nie wybierze się żadnego posła. Jest to niekorzystne dla mniejszych populacyjnie okręgów, do których zalicza się województwo kujawsko-pomorskie.

W skali kraju wygrała Platforma Obywatelska uzyskując 24,1% poparcia i 15 mandatów. Drugi LRP uzyskał 15,9% poparcia i 10 mandatów. PiS zdobył 12,7% poparcia i 7 mandatów. Mandaty uzyskały także komitety: Samoobrony (10,8%), SLD – Unii Pracy (9,4%), Unii Wolności (7,3%), PSL (6,3%) oraz Socjaldemokarcji Polskiej (5,3%) co dało 3 mandaty.

W okręgu kujawsko-pomorskim frekwencja była niższa od krajowej – 18,69%. W okręgu wybory wygrała Platforma Obywatelska z poparciem 23,2% ,drugi LPR uzyskał 15,3%, trzecia Samoobrona 11,4% poparcia.

Według algorytmu dla okręgu bydgoskiego przypadł jedynie mandat Platformy Obywatelskiej, który przypadł kandydującemu z ostatniego miejsca Tadeuszowi Zwiefce – uzyskał ponad 26,1 tys. głosów. Listę PO otwierał Jacek Bendykowski związany z Gdańskiem. Na trzeci miejscu znalazł się natomiast Piotr Całbecki, który uzyskał niecałe 5 tys. głosów, późniejszy wieloletni marszałek województwa kujawsko-pomorskiego.

Tadeusz Zwiefka – urodzil się w grudniu 1954 roku w Tucholi. Przez lata realizował się w Telewizji Polskiej, gdzie był prezenterem ,,Wiadomości”, a także szefem ośrodków regionalnych w Poznaniu i w Szczecinie. Od 1976 roku należał do PZPR. Od 1990 roku przez kilka lat nie angazował się politycznie, po 2000 roku związał się z Platformą Obywatelską. W 2004 roku uzyskał jedyny mandat do Parlamentu Europejskiego z województwa kujawsko-pomorskiego. W 2009 uzyskał reelekcję, podobnie w 2014 roku – w Parlamencie Europejskim zasiadał zatem przez 15 lat. W 2009 roku został wybrany na posła do Sejmu IX kadencji.

W wyborach do Parlamentu Europejskiego Zwiefka tylko w 2009 roku startował z pierwszego miejsca. W 2009 i w 2014 roku kandydując z niższych miejsc pokonywał konkurentów mających lepsze pozycje na listach wyborczych. W 2019 roku nie został wystawiony w wyborach do IX kadecji PE.

V kadencja Sejmu (2005-2007)

Już w kampanii wyborczje mówiono, że wybory mają zapoczątkować nową erę w polskiej polityce, po tym gdy opinia publiczna była zawiedziona czteroletnimi rządami lewicy z SLD na czele. Prawo i Sprawiedliwość i Platforma Obywatelska w trakcie kampanii zapowiedziały zawarcie koalicji po wyborach, mówiło się o ideii budowy IV Rzeczypospolitej.

Wybory parlamentarne odbyły się 25 września 2005 roku. Frekwencja w skali kraju wyniosła 40,57%. Wybory przeprowadzono w oparciu o identyczną ordynację jak we wcześniejszych wyborach. W skali kraju wygrało Prawo i Sprawiedliwość z bliko 27% poparciem i 155 mandatami. Platforma Obywatelska uzyskałą 24,14% i 133 mandaty. Do Sejmu weszły także Samoobrona (11,41%), SLD (11,31%), LPR (blisko 8%), PSL (blisko 7%). Mniejszości niemieckiej przypadły 2 mandaty.

Po wyborach zapowiadana koalicja PO – PiS nie doszła jednak do skutku. Prawo i Sprawiedliwość większość rządząćą zbudowało we współracy z Samobronna i Liga Polskich Rodzin. Jedno co się ziściło, to faktycznie rozpoczęla się w 2005 roku nowa era w polskiej polityce, oparta na trwającym do dzisiaj sporze Prawa i Sprawiedliwości z Platformą Obywatelską.

Wyniki w okręgu bydgoskim

Frekewncja w okręgu bydgoskim wyniosła blisko 38%. Wybory wygrał PiS z poparciem 24,7% (do tej pory jedyne zwycięstwo tej formacji w okręgu bydgoskim) co przynioslo tej formacji 4 mandaty. Platforma Obywatelska zusykała 20,8% poparcia, dość dobrze pomimo krajowej porażki wypadło też SLD z 18,7% poparciem. PO i SLD uzyskały po 3 mandaty. Po jednym mandacie zdobyla Samoobrona (11,7% poparcia) i LPR (6,7%).

Komitety biorące udział w podziale mandatów:

PiS – 4 mandaty

1. Tomasz Markowski – 17,1 tys. głosów;
2. Wojciech Mojzesowicz – 12,6 tys.;
3. Tomasz Latos – 10 tys.;
4. Andrzej Walkowiak 5,2 tys.

PO – 3 mandaty
1. Teresa Piotrowska – 16,7 tys.;
2. Maciej Świątkowski – 8,7 tys.;
3. Paweł Olszewski – 6,9 tys.;

SLD – 3 mandaty
1. Janusz Zemke – 33,7 tys.;
2. Sławomir Jeneralski – 4,3 tys.;
3. Grażyna Ciemniak – 3,8 tys.;

Tomasz Latos – urodził się w marcu 1964 roku w Poznaniu. Poszedł w ślady ojca, który zyskał w Bydgoszczy sławę jako lekarz, zdobywając uprawnienia lekarza radiostety. Działał politycznie najpierw w Chrześcijańskiej Demorkracji, później w AWS, od 2003 roku związany z Prawem i Sprawiedliwością. W latach 1998-2005 radny Rady Miasta Bydgosczy od 2005 roku pełni mandat posła na Sejm (informacja na 2021 rok).

Andrzej Walkowiak – urodzil się w styczniu 1961 roku. Trenując w Zawiszy kajakarstwo zdobywał tytuły mistrza Polski. Przez 7 lat kierował jako redaktor naczelny Radiem PiK. Od 1990 roku zwiąany z Porozumieniem Centrum, natomiast od 2005 działał w PiS, z którego odszedł z 2009 roku krytykując koalicję tej partii z ówczesnym prezydentem Bydgoszczy Konstantym Dombrowiczem. Później związany był z formacji: Polska Jest Najważniejsza i Porozumieniem Jarosława Gowina. W 2021 roku wykluczony z Porozumienia związał się z partią Republikańską Adama Bielana. Mandat poselski pełnił przez dwie kadencje wlaach 2005-2011. W latahc 2014-2018 zasiadał w Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Paweł Olszewski – urodził się w grudniu 1979 roku w Bydgoszczy. Od 2002 roku działał w Młodych Demokratach, młodzieżówce Platformy Obywatelskiej. Związał się także z tą partią.W latach 2002-2005 zasiadał w Radzie Miasta Bydgoszczy. Od 2005 roku nieprzerwalnie przez 5 kadencji pełni mandat posła (informacja na 2021 rok). W 2015 roku pełnił funkcję wiceministra infrastuktury i rozwoju w rządie Ewy Kopacz.

Sławomir Jeneralski – urodził się w lipcu 1961 roku w Bydgosczy. W latach 90. związany z Telewizją Polską. Związany był politycznie z SLD. W 2005 roku został wybrany na posla V kadencji Sejmu. W 2007 roku reelekji nie uzyskal, ale w 2009 roku po wygaśnięciu mandatu Janusza Zemke, miał możliwość objęcia mandatu poselskiego, z czego nie skorzystał. Zaangażował się po przygodzie politycznej w działalność biznesową.

Zamiast potraktować upadek postkomunizmu w latach 2004-2005 jak nowy moment konstytucyjny i dokonać naprawy państwa, wykorzystali tę okazję do budowy nowego bipolarnego systemu partyjnego – tak nową epokę w polskiej polityce, zapoczątkowaną wyborami w 2005 roku opisuje prof. Robert Matyja, w wydanej w 2018 roku książce pt. ,,Wyjście awaryjne” - Politycy obu ugrupowań wiedzieli, że na wyborze zyski mogą się liczyć tylko wtedy, gdy znajdą się w ostrym sporze o wszystko. O to, co ich realnie dzieli, a gdy tego zabraknie – o rzeczy całkowicie zmyślone, ale budzące emocje wyborców.

Zdaniem prof. Matyi ostry spór jaki toczy PO i PiS od 2005 roku sprawia, że te dwa ugrupowania kilkanaście lat później wciąż dominują na polskiej scenie politycznej.

V kadencja Sejmu zakończyła się przedwcześnie, za sprawą kryzysu w koalicji PiS – LPR i Samoobrona. W 2007 roku CBA liderowii Samoobrony zarzuty w tzw. aferze gruntowej. Zdaniem polityków Samoobrony działania CBA były inspirowane przez PiS. W sierpniu 2007 roku premier Jarosław Kaczyński zerwał koalicję za Samoobroną i LPR, rozpoczynając rządy rządu mniejszościowego, ale już we wrześniu PiS złożył wniosek o samorozwiązanie parlamentu, który został przegłosowany.

VI kadencja Senatu (2005-2007)

W okręgu dwumandatowym bydgoskim zarejestrowanych zostało 14 kandydatów. Senatorami zostali dwaj kandydaci popierani przez Prawo i Sprawiedliwość: Radosław Sikorski (76,3 tys. głosów) oraz Kosma Złotowski (blisko 60 tys głosów).

Do Senatu kandydowali także:

Zygmunt Cybulski, Andrzej Dorszewski, Bogdan Dzakanowski, Stanisław Grodzicki, Marek Kazimierski, Andrzej Kobiak, Mieczysław Naparty, Stefan Pastuszewski, Stanisłąw Słomski, Ryszard Zaiszewski i Lech Zielonka.

Radosław Sikorski – urodził się w lutym 1963 roku w Bydgoszczy. Sławę zyskał pod koniec lat 80. jako reporter wojenny w Angolii i w Afganistanie, za co w 1988 roku został laureatem World Press Photo. W latach 1998-2001 był wiceministrem spraw zagranicznych w rządzie Jerzego Buzka. W 2005 roku z poparciem PiS został senatorem VI kadencji, był również w latach 2005-2007 wiceministrem obrony narodowej w rzadach PiS. Od 2007 roku zwiazał się z konkurencyjnym obozem politycznym Platformą Obywatelską, z której list zdobył mandat poselski, który pełnił przez dwie kadencję do 2015 roku. W latach 2007-2014 był ministrem spraw zagranicznych w rządzie Donalda Tuska, następnie w latach 2014-2015 marszałkiem Sejmu RP. Od 2019 roku pełni mandat posła do Parlamentu Europejskiego IX kadencji.