W 1899 roku w Inowrocławiu odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika cesarza Wilhelma I. Symbolicznie i politycznie podkreślać miało to panowanie pruskie w Inowrocławiu, dokładniej nazywanym w tamtym okresie Inowrazlaw (zniemczenie). Projekt rzeźbiarski pomnika opracował prof. Keila, niemal identyczny pomnik stanął również w Głogowie na początku XX wieku.
W uroczystym odsłonięciu pomnika pruskiego cesarza uczestniczył 25-letni książę Fryderyk Henryk Hohenzollern.
Tak jak wspomniałem na początku pomnik cesarza Wilhelma I symbolizował panowanie pruskie w Inowrocławiu. Z tego też powodu w pierwszych dniach stycznia 1919 roku, gdy miasto zostało zajęte przez powstańców wielkopolskich, został po prostu zwalony z cokołu. Obalenie pomnika z kolei symbolizować mogło zakończenie tego pruskiego panowania. Do dzisiaj nie wiemy dokładnie w jaki dzień doszło do zniszczenia pomnika niemieckiego cesarza – najprawdopodobniej było to pomiędzy 5 a 8 stycznia.
Jedenaście lat później, 7 września 1930 roku, na tym samym cokole stanął pomnik poświęcony polskiemu poecie Janowi Kasprowiczowi, który wywodził się z Szymborza, dzisiejszej dzielnicy Inowrocławia. Był on zatem prawdziwym synem polskiej ziemi. Autorem pomnika był rzeźbiarz Edward Haupta. W tej uroczystości uczestniczył reprezentujący prezydenta RP minister Czerwińśki.
Podczas uroczystości wzruszającą mowę wygłosił adwokat Mielcarek nawiązując do wierszy:
Kopcie samotny grób
tam na tej między szerokiej
gdzie rośnie łopian chropowy
gdzie srebrne liście się podbiały
gdzie aksamitna bylica
rozprasza miękkię swe liście –
w takim grobie chciał spocząć Jan Kasprowicz, a grób ten miał być na ziemi kujawskiej. O grób na ziemi kujawskiej prosił on Boga:
niech w nim kości położy
ten który powstać miał z tej ziemi
Grób Jana Kasprowicza znajduje się natomiast w Zakopanem, stąd też symbolicznym grobem stał się pomnik.
W pewnym sensie było to również wydarzenie symboliczne, podkreślające odradzającą się polskość na ziemi kujawskiej. Po wybuchu II wojny światowej pomnik został zniszczony przez Niemców. Zrekonstruowany odsłonięty został 31 lipca 1966 roku i jest jednym z symboli Inowrocławia do dzisiaj.
