10 lutego 1919 r. zebrał się w Warszawie w gmachu przy ulicy Wiejskiej, po 127 latach przerwy, parlament wolnej i suwerennej Polski – czytamy w uchwale Senatu RP z 24 stycznia, przyjętej na przypadającą dzisiaj okoliczność inauguracyjnego posiedzenia Sejmu Ustawodawczego.
Jedną z pierwszych decyzji władz II Rzeczypospolitej, na czele z Tymczasowym Naczelnikiem Państwa Józefem Piłsudskim, było ogłoszenie wyborów do Sejmu Ustawodawczego, które – na terenach podległych władzy centralnej w Warszawie – odbyły się 26 stycznia 1919 r. (wraz z przejmowaniem przez Polskę kolejnych terytoriów wybory uzupełniające odbywały się aż do marca 1922 r.). Ordynacja była wyjątkowo demokratyczna, pięcioprzymiotnikowa, przyznająca kobietom bierne i czynne prawo wyborcze. Średnia frekwencja sięgała 75%, a na terenach zamieszkałych wyłącznie przez Polaków dochodziła nawet do 95%. Stanowiło to dowód, że Polacy akceptują istnienie własnego państwa, niepodległego i demokratycznego – napisano w uchwale Senatu. Dalej wspomina się, że wybory wygrała Narodowa Demokracja z której list weszli: Ignacy Jan Paderewski i Roman Dmowski.
W uchwale wspomniane jest też, że dzień wcześniej w warszawskiej katedrze odbyła się Msza Święta pod przewodnictwem abp. Aleksandra Kakowskiego, w trakcie której posłowie złożyli uroczyste ślubowanie.
W uchwale Senatu zacytowano fragment przemówienia Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego – W tej godzinie wielkiego serc polskich bicia czuję się szczęśliwy, że przypadł mi zaszczyt otwierać Sejm polski, który znowu będzie domu swego ojczystego jedynym panem i gospodarzem. Największym osiągnięciem Sejmu Ustawodawczego było uchwalenie Konstytucji Marcowej w 1921 roku. Ostatnie jego posiedzenie odbyło się 27 listopada 1922 roku.
W Wielkopolsce na razie bez wyborów
W styczniu gdy przeprowadzone były wybory, na terenie Wielkopolski i Kujaw toczyło się Powstanie Wielkopolskie, co uniemożliwiło przeprowadzenie wyborów. 7 lutego Piłsudski wydał dekret o tymczasowym objęciu mandatów przez polskich posłów wybranych do niemieckiego Reichstagu. W ten sposób mandat objęli z naszego regionu: Wojciecha Trąmpczyńskiego związanego z Gnieznem (od 14 lutego wybrany na Marszałka Sejmu), Leona Grabskiego oraz ks. Józefa Kurzawskiego.
Były to mandaty tymczasowe, do czasu przeprowadzenia wyborów uzupełniających, które w Wielkopolsce przeprowadzono 1 czerwca 1919 roku.
Na terenie Wielkopolski i Kujaw wydzielono 4 okręgi wyborcze, w których wybrano 42 posłów. W skład okręgu nr I (10 mandatowy) weszła Bydgoszcz oraz powiaty: Wyrzyski, Bydgoski, Inowrocławski, Strzeliński, Witkowski, Mogileński, Żniński i Szubiński.
Te wybory zdecydowanie wygrało Zjednoczenie Stronnictw Narodowych, które uzyskało 97%. W okręgu nr 1 do głosowania nie doszło, gdyż zgłoszono tylko jedną listę kandydatów, co w rezultacie skutkowało otrzymaniem przez wszystkich kandydatów mandatów. Takie szczególne przeprowadzenie wyborów w Bydgoszczy wymuszone było faktem, że miasto nadal znajdowało się pod kontrolą niemiecką.
Posłami do Sejmu Ustawodawczego zostali zatem: marszałek Wojciech Trąmpczyński, ks. Józef Kurzawski, Wiesław Tuchola, Stanisław Michalski, Piotr Lasota, dr Julian Trzciński, Adam Piotrowski, Władysław Herz, Józef Rymer i Zofia Sokolnicka. Była ona jedną z 8 kobiet w ówczesnym parlamencie i najaktywniejszą z pań na mównicy.
Ksiądz Kurzawski od 1902 roku był proboszczem i dziekanem parafii w Pakości. Był aktywnie zaangażowany w sprawy społeczno-polityczne. Przewodniczył dwóm radom nadzorczym spółek pożyczkowych, pracował Banku Ludowym oraz udzielał się w wielu polskich towarzystwach. Uczestniczył zatem dość aktywnie w dziele pracy organicznej w okresie zaboru pruskiego. Posłem do niemieckiego Reichstagu został w 1912 roku. W 1922 roku wycofał się z życia politycznego. Z powodu choroby musiał wycofać się też z życia publicznego. Zmarł w 1925 roku w Poznaniu, w klasztorze Sióstr Elżbietanek. Za wkład włożony w odzyskanie przez Polskę niepodległości odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta.
Wiesław Tuchola urodził się natomiast Jaksicach w powiecie bydgoskim. Ukończył studia prawnicze we Wrocławiu, Berlinie i Monachium. Przez kilka miesięcy był starostą żnińskim.
Pozostali posłowie wybrani w okręgu nr 1 byli związani politycznie typowo z Poznaniem. Bydgoscy działacze w tym okresie byli zajęci walką o przyłączenie ich miasta do Polski.
