Czy można poświęcić czyjeś życie dla dobra wspólnego?



Czy można poświęcić czyjeś życie dla dobra wspólnego?

Na to pytanie sporo mogliby powiedzieć filozofowie, jak na to jednak zapatruje się polska Konstytucja? Ten dylemat moralny jest obecnie na miejscu, bowiem parlament pracuje nad przepisami, które mogłyby zezwalać na zestrzelenie samolotu z pasażerami, gdyby istniało zagrożenie wykorzystania go do ataku terrorystycznego. Historia z 2001 roku ze Stanów Zjednoczonych pokazuje, że taki scenariusz miał już miejsce.

Przyjęte przez Sejm RP przepisy przewidują, iż w ostateczności dowódca rodzajów sił zbrojnych może wydać rozkaz zestrzelenia samolotu z osobami postronnymi. Ustawa trafiła do dalszych prac w Senacie, swoje wątpliwości przy tej okazji wyraził Rzecznik Praw Obywatelskich.

 

 

O możliwości zestrzelenia samolotu pasażerskiego w sytuacji niebezpieczeństwa użycia go do działań sprzecznych z prawem oraz zagrożenia bezpieczeństwa państwa wypowiadał się już Trybunał Konstytucyjny (wyrok z 30 września 2008 r., sygn. akt K 44/07). Oceniana wówczas regulacja przewidywała możliwość zniszczenia pasażerskiego statku powietrznego w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa państwa oraz uznania, że został użyty do działań sprzecznych z prawem, w szczególności do ataku terrorystycznego – odwołuje się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego RPO, wówczas orzekł on, że zestrzelenie samolotu naruszałoby Konstytucję.

 

Konstytucja nakazuje również przestrzeganie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, którą ratyfikowała Polska. Europejski Trybunał Praw Człowieka dopuszcza użycie siły, które może prowadzić w ostateczności do śmierci, ale tylko gdy jest to ,,absolutnie konieczne” – ETPC zwrócił uwagę, że termin „absolutnie konieczne” wskazuje, iż należy zastosować surowsze i bardziej przekonujące kryterium konieczności niż normalnie stosowane przy ustalaniu, czy działanie państwa jest konieczne w społeczeństwie demokratycznym. W konsekwencji art. 2 Konwencji zobowiązuje państwo nie tylko do powstrzymania się od celowego i niezgodnego z prawem pozbawienia życia, ale także do podjęcia odpowiednich kroków w celu ochrony życia osób podlegających jego jurysdykcji – wyraża w swojej opinii RPO.

 

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich Marcina Wiącka ewentualne wprowadzenie regulacji pozwalające na pozbawianie życia osób niewinnych wymaga głębokiej refleksji.