28 czerwca 1919 roku w Wersalu pod Paryżem zakończyły się ostatecznie rokowania pokojowe po zakończeniu I wojny światowej. Traktat Wersalski ustalił nowy podział granic. Bydgoszcz na mocy tych postanowień miała wrócić do Polski, na trwałe do granic naszego państwa wróciły także Kujawy Zachodnie i Pałuki.
Faktem jest, że państwo polskie funkcjonowało już od 1918 roku, los Wielkopolski, Kujaw i Śląska był wówczas jednak niepewny. Niemcy, którzy co prawda wojnę przegrali, cały czas rościli sobie prawa do tych ziem, w wyniku czego trwały działania wojenne.
Sukces pod Paryżem Polsce udało się osiągnąć z dwóch powodów. Z jednej strony było to związane z postawą polskich dyplomatów, którzy od stycznia 1919 roku uczestniczyli w konferencji pokojowej w Paryżu – Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. To właśnie ich podpisy znalazły się na przyjętym w dniu 28 czerwca Traktacie Wersalskim.
Ważnym elementem tego rozstrzygnięcia była także postawa społeczności lokalnej. Organizujący się w Bydgoszczy Polacy na każdym kroku zabiegali, aby ich miasto wróciło do granic Polski. Doktor Jan Biziel pisał memoriał za memoriałem, aby tak się stało. 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu wybuchło powstanie wielkopolskie, które dość szybko objęło swoim zasięgiem całą Wielkopolskę i Kujawy Zachodnie. Po kilku dniach Polacy zajęli Nakło, niedługo później Niemcy musieli wycofać się z Inowrocławia. W Bydgoszczy z racji silnego garnizonu niemieckiego do walk nie doszło, ale bydgoszczanie, aktywnie uczestniczyli w bitwach na innych frontach. Można by tutaj znaleźć dziesiątki nazwisk bohaterów, chociażby kpt. Pawła Cymsa, który dowodził walkami o Inowrocław.
Te działania odbywające się na polskich ziemiach widoczne były w trakcie trwania obrad pokojowych. W jednym z momentów francuski marszałek Ferdinant Foch zagroził nawet inwazją wojsk francuskich na Niemcy, jeżeli nie zaprzestaną walk w Wielkopolsce.
Traktat Wersalskich dawał moc prawna temu, co wywalczyli powstańcy wielkopolscy oraz nakazał przekazanie Bydgoszczy w ręce Polaków. To nastąpiło 20 stycznia 1920 roku.
