Do bogactw naturalnych naszego regionu należy na pewno rzeka Noteć, która jest główną rzeką etnograficznych Kujaw. W ramach prezentacji walorów oraz edukacji regionalnej przygotowaliśmy mały przewodnik po Noteci i Kanale Górnonoteckim.
Pod względem długości Noteć jest 7-mą rzeką w Polsce i liczy na całej swojej długości 391 km, z tego 127 w województwie kujawsko-pomorskim (Wisła w naszym województwie liczy 206 km, zaś Brda 111 km). Na prawie całej swoje długości Noteć jest żeglowna. Rzekę można podzielić na dwa odcinki: Noteć Górną i Noteć Dolną.
Noteć Górna (204 km)
Swoje źródło Noteć ma na terenie gminy Chodzecz w powiecie włocławskim. Na swojej drodze rzeka mija Izbicę Kujawską, Kruszwicę (przepływa wzdłuż jeziora Gopło), Inowrocław, Pakość, Barcin, Łabiszyn i następnie wpływa do Nakła, gdzie łączy się z Kanałem Bydgoskim. Trudno się nie zgodzić z tym, że Noteć tworzy bogactwo tych kujawskich miast. Noteć Górną jest zatem odcinkiem typowo kujawskim.
Dopływami Noteci Górnej są rzeki: Mała Noteć oraz pałucka Gąsawka (przepływa przez Żnin i Szubin, zaś do Noteci wpływa w okolicach Rynarzewa.
Noteć Dolna (187 km)
Od Nakła rozpoczyna się już Noteć Dolna, która przez Krzyż, Ujście, Czarnków, Wieleń i Drezdenko dopływa do Warty. Przepływa ona zatem przez trzy województwa: kujawsko-pomorskie, wielkopolskie i lubuskie. Jednym z dopływów Noteci Dolnej jest rzeka Kcynka, której źródła rozpoczynają się na Pałukach w Kcyni.
Odcinek Nakło – Krzyż (137 km) stanowi typ rzeki skanalizowanej z 14 stopniami wodnymi. Noteć Dolna wraz z Kanałem Bydgoskim tworzy drogę wodną E70. Warta będąca dopływem Odry umożliwia zatem żeglugę m.in. do Berlina czy Amsterdamu. W kierunku wschodnim Kanał Bydgoski łączy się w Bydgoszczy z Brdą i następnie wpływa do Wisły, co umożliwia żeglugę do Gdańska.
Kanał Górnonotecki
Przeszło 100 lat po wybudowaniu Kanału Bydgoskiego, władze pruskie zdecydowały się także na budowę liczącego 25 km długości Kanału Górnonoteckiego. Rozpoczyna się on w Antoniewie niedaleko Łabiszyna, zaś jego ujściem jest Kanał Bydgoski na terenie sołectwa Lisi Ogon. Kanał Górnonotecki powstał w celu lepszego zaopatrzenia w wodę Kanału Bydgoskiego oraz dla umożliwienia sprawnej żeglugi z Kujaw.
Kanał Górnonotecki jest częścią Bydgoskiego Węzła Wodnego.
Kanał Notecki
Na Kujawach wybudowano także liczący 19 km kanał pomiędzy Jeziorem Szarlej i Pakością. Jest to skrót żeglugowy pozwalający ominąć Jezioro Pakoskie.
Koncepcja gen. Rozwadowskiego
W pamiętnikach gen. Józefa Hallera możemy przeczytać, że Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Tadeusz Jordan Rozwadowski w bitwie z bolszewikami, opracował wstępną koncepcję wybudowania dużego portu śródlądowego w Inowrocławiu, w okolicach dzisiejszych zakładów sodowych. Miały zostać wybudowane też kanały łączące Noteć z Łodzią i Warszawą. Ten pomysł miał się spodobać ministrowi ds. robót publicznych a później prezydentowi RP Gabrielowi Narutowiczowi.
Narutowicz po przestudiowaniu tych planów gigantycznych, ale realnych, był zachwycony i powiedział, że nareszcie będzie można przystąpić do prac poważnych, a przestać przesypywać piasek z jednego miejsca w drugie, bez żadnej korzyści – pisał w pamiętnikach gen. Haller. Koncepcja ta najprawdopodobniej została jednak odrzucona po naciskach ze sfer przemysłowo-kolejowych.
