Przełomowe dzieło Polaka dla Kalifornii



Dzisiaj stan Kalifornia jest najbogatszym w Stanach Zjednoczonych – to w nim znajduje się światowa stolica filmu Hollywood, a także słynna technologiczna Dolina Krzemowa. O bogactwie Kalifornii można mówić też dosłownie, bowiem pierwszy raz zrobiło się o niej głośno po odkryciu dużych pokładów złota w okolica San Francisco. Stan liczy blisko 40 mln mieszkańców, czyli więcej od Polski.

Przed 1848 rokiem populacja dzisiejszego stanu liczyła około 40 tys. mieszkańców, przeważali Indianie. W tym okresie San Francisco było osadą liczącą może 200 mieszkańców. Wybuch ,,gorączki złota” sprawił, że w 1850 roku populacja zbliżyła się do 25 tys. mieszkańców, a w 1852 roku do 36 tys. Do Kalifornii zjeżdżali się poszukiwacze przygód z całego świata, nawet spotkać można było Chińczyków.

 

W Kalifornii zamieszkiwało kilkadziesiąt szczepów Indian. Z europejczyków jako pierwsi dotarli Hiszpanie (właściwie Portugalczyk Jose Rodrigues Cabrilho w 1542 roku, będąc na służbie u króla Hiszpanii). Kalifornia weszła w skład wicekrólestwa Nowej Hiszpanii. Później niepodległość ogłosił Meksyk, a Kalifornia znajdowała się jego częścią Kluczowa stała się połowa XIX wieku, gdy w latach 1846-1848 wybuchła wojna amerykańsko-meksykańska, w trakcie której Kaliforniczycy opowiedzieli się postronie amerykańskiej. Po przegranej przez Meksyk wojnie Kalifornia w 1850 roku stała się częścią Stanów Zjednoczonych. Swoją kolonię na tym terenie od 1812 roku mieli także Rosjanie.

 

Wróćmy jednak do postaci Feliksa P. Wierzbickiego – urodził się on 1 stycznia 1815 roku w Czerniawce na Wołyniu. Planował zostać lekarzem, ale plany pokrzyżowało mu uczestnictwo w powstaniu listopadowym. Po upadku powstania uciekł do Austrii, gdzie został internowany. W 1833 roku z portu w Triescie wypłynął do Nowego Jorku. W Stanach Zjednoczonych zdobył dyplom lekarza, ukończył również studia filozoficzne. Po wybuchu wspomnianej wcześniej wojny z Meksykiem, wstąpił do 7 Pułku Ochotników Nowojorskich, w którym w czasie wojny pełnił głównie posługę lekarską. W kolejnym okresie miał się zainteresować poszukiwaniem złota.

 

W 1849 roku w San Francisco wydał w języku angielskim dzieło pt. ,,California as It Is and as It May Be, or A Guide to the Gold Region”. Był to najprościej opisując poradnik dla poszukiwaczy złota oraz po Kalifornii. Dzieło okazało się ogromnym sukcesem, był to najprawdopodobniej pierwszy w języku angielskim tego typu przewodnik. Wierzbicki pisał w poradniku o historii Kalifornii, w tym historii kolonizacji i chrystianizacji, bowiem na to kładli nacisk Hiszpanie, ale też były porady o tym jak prawidłowo wpłynąć do portu w San Francisco. Były też rozdziały o rdzennych mieszkańcach tej krainy oraz poradnik żywieniowy dla przybyszów.

 

Wierzbicki wyraził w dziele pogląd, że o ile złoża złota są obfite to kiedyś się wyczerpią, dlatego zachęcał do postawienia przede wszystkim na rolnictwo, z uwagi na żyzne gleby.

 

Powstać Wierzbickiego przybliża w książce ,,Polscy poszukiwacze złota” Mateusz Będkowski, w niedawno wydanej przez Wydawnictwo Poznańskie książce. Pod koniec rozdziału podkreśla on, że wraz z wygasaniem ,,gorączki złota” większą role zaczynało odgrywać rolnictwo, o co postulował Polak.

 

Feliks Wierzbicki zmarł 26 grudnia 1860 roku w San Fracisco.