Francuski płk. Marque widząc entuzjazm Polaków w Bydgoszczy miał wpaść w wielkie osłupienie, bowiem nigdy nie widział takiego entuzjazmu wśród ludności. W swoim przemówieniu stwierdził, że utrzymuje go to w przekonaniu, że dobrze się stało, iż Bydgoszcz na mocy Traktatu Wersalskiego wraca do Polski. 22 stycznia oficjalnego włączenia miasta do Polski i województwa wielkopolskiego dokonał minister Leon Janta-Połczyński.
Data 22 stycznia 1920 to również ważny dzień w historii Bydgoszczy, tego dnia do miasta przybył głównodowodzący wojsk wielkopolskich gen. Józef Dowbor-Muśnicki, w towarzystwie oficerów państw sprzymierzonych, w tym wspomnianego wcześniej francuskiego płk. Marque. Niektórzy toczą nawet spory, która data jest ważniejsza 20 czy 22 stycznia – dzisiaj w setną rocznicę wizyty gen. Józefa Dowbor-Muśnieckiego, na płycie Starego Rynku odsłonięto tablicę pamiątkową.
Z punktu widzenia formalnego to 22 stycznia doszło do przyłączenia Bydgoszczy do Polski, czego dokonał minister Leon Janta-Połczyński, w imieniu polskiego rządu, jednocześnie Bydgoszcz ustanawiając częścią województwa wielkopolskiego. Generałowi Dowbor-Muśnickiemu towarzyszli: płk. Marquete reprezentujący armię francuską, płk. Rawlings z Anglii oraz płk. Signorii z Włoch.
Tego dnia w Bydgoszczy miała miejsce wielka parada wojskowa. Stary Rynek udekorowany był sztandarami polskimi. Przybyło wiele delegacji z terenów podmiejskich. Po dokonaniu przeglądu wojsk przez gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego w kościele pojezuickim odprawiono uroczystą eucharystię. Po mszy ks. Zabłocki wezwał do złożenia hołdu Bogu i dziękczynienia za dar wolności. Następnie przemawiał dr Jan Biziel, który oficjalnie w imieniu polskiej ludności Bydgoszczy przywitał przybyłych do miasta gości z wodzem armii wielkopolskiej na czele. Wtedy to właśnie generał Dowbor-Muśnicki obiecał, że odtąd Bydgoszcz zawsze będzie znajdować się pod ochroną oręża polskiego. Po czym zaintonowano pieśń – Boże coś Polskę. Po tej części obchodów ulicami Bydgoszczy przeszła wielka parada wojskowa, która trwała przeszło godzinę. Wieczorem zgromadzono się w Teatrze Miejskim, gdzie zaprezentowano gościom część III Dziadów Adama Mickiewicza.
Od dzisiaj tamte wydarzenia mają trwały ślad, na budynku Biblioteki Wojewódzkie i Miejskiej, od strony Starego Rynku, uroczyście odsłonięto tablicę pamiątkową gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego – Gen. Józef Dowbor-Muśnicki to w pamięci historycznej bydgoszczan postać szczególna, można powiedzieć symboliczna. Właśnie tutaj, dokładnie 100 lat temu, w towarzystwie wojskowych przedstawicieli ententy przyjął defiladę wojsk wielkopolskich, które 20 stycznia 1920 roku zaczęły wkraczać do miasta – mówił przed odsłonięciem tablicy wicemarszałek województwa Zbigniew Ostrowski.
Szerzej o sylwetce gen. Dowbor-Muśnickiego piszemy – Obietnica generała Józefa Dowbor-Muśnickiego dla Bydgoszczy
– W niedzielę gen. Dowbor-Muśnicki był z nami na Starym Rynku (mowa o inscenizacji) i choćby na Stary Rynek przyszły dziesiątki tysięcy osób, a przyszło kilka tysięcy osób, to nie zetknęło by się z nim tyle osób, ile zetknie się z nim dzięki temu, że ta tablica zostanie tutaj na stale– mówił z uznaniem o inicjatywie zastępca prezydenta Michał Sztybel.
Jest to jedna z pięciu tablic ufundowanych przez Województwo Kujawsko-Pomorskie. W poniedziałek odsłonięte zostały tablice: Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego, gen. Józefa Hallera i Wojciecha Korfantego.
Jednym z najbardziej kojarzących się ze styczniem 1920 roku zdjęć w Bydgoszczy, jest poniższa fotografia przedstawiającego przejazd gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego na koniu przed nieistniejącym już Teatrem Miejskim:
Fot: Narodowe Archiwum Cyfrowe
