Bydgoski parlamentaryzm w latach 90

W poprzednim rozdziale zakończyliśmy prezentowanie tego kto reprezentował Bydgoszcz w Sejmie PRL, wchodząc w transformację ustrojową w częsciowo wolnych wyborach z 1989 roku. Idąc dalej zaczynamy dzisiaj od I kadencji Sejmu RP, wybranej już w pełni wolnych wyborach w 1991 roku. Zakończymy na rządach koalicji AWS – Unia Pracy w 2001 roku. Wiele nazwisk jakie się pojawia to dzisiaj wciąż aktywni politycy.

 

I kadencja Sejmu RP (1991-1993)

Były to pierwsze całkowicie wolne wybory w Polsce od zakończenia II wojny światowej. Zostały przeprowadzone 27 października 1991 roku. Zostały one zapamiętane głównie z tego, że do Sejmu weszło aż 29 komitetów, co utrudniało zbudowanie stabilnej większości rządowej. Wynikało to z tego, że w skali okręgów wyborczych nie obowiązywał minimany próg wyborczy. Uchwalona 28 czerwca 1991 roku ordynacja zakładała podział kraju na 37 okręgów wyborcych – okręg nr 17 obejmował ówczesne województwo bydgoskie (funkcjonujące od 1975 roku) i wybieranych było w nim 11 posłów.

 

W okręgu liczbę przypadających dla danego komitetu mandatów dzielono poprzez przemożenie ogólnego wyniku listy przez liczbę mandatów w okręgu (w okręgu bydgoskim przez 11), a później podzielenie przez sumę wszystkich oddanych głosów. Uzyskany w ten sposób wynik odpowiadał liczbie przypadających dla danego komitetu mandatów. Mandaty były przydzielane na listach według uzyskanego przez poszczególnych kandydatów poparcia. Teoretycznie mogła się zdarzyć sytuacja, że danej liście w okręgu przypadnie więcej mandatów niż jest zgłoszonych kandydatów, wówczas te mandaty są rozdzielane innym komitetom.

 

Dodatkowo 69 mandatów było rozdzielanych z list ogólnopolskich, które były objęte 5% progiem wyborczym lub wymogiem rejestracji w 5 okręgach (artykuł 75 ordynacji ułatwiał do zadanie pozwalając tworzyć lokalnym komitetom ,,bloki wyborcze”). Mandaty ogólnopolskim komitetom dzielono w oparciu o wyniki uzyskane przez nie w okręgach z wykorzystaniem algorytmu Sainte-Laguë. Algorytm ten od metody d’Hondta różni się dzielnikami, przez co jest atrakcyjniejszy dla mniejszych komitetów, gdy metoda d’Hondta obecnie obowiązująca w Polsce premiuje duże komiety. Mandaty uzyskane przez komitety ogólnopolskie przypadały kandydatom według kolejności na liście.

 

W skali kraju wygrała Unia Demokratyczna z poparicem ponad 12% i 62 mandatami, przed SLD z blisko 12% popariem i 60 mandatami. Dalej 49 mandatów miała Wyborcza Akcja Katolicka, potem 48 PSL, 46 Konferencja Polski Niepodległej, 44 Porozumienie Centrum braci Kaczyńskich, 37 Kongres Liberalno-Demokratyczny Donalda Tuska, 28 Porozumienie Ludowe, 27 madnatów zdobył NSZZ Solidarność, a 16 Polska Partia Przyjaciół Piwa. Pozostałe komitety zdobyly po mniej niż 10 mandatów. Frekwencja w skali kraju wyniosła 43,2%.

 

Wyniki w okręgu bydgoskim

W okręgu bydgoskim wystartowało 20 komitetów, zarejestrowanych było łącznie 148 kandydatów, jak wcześniej wspomniano do podziału było tylko 11 mandatów. Frekwencja była nieco wyższa od krajowej i wyniosła 45,67%.

 

Wybory w okręgu wygrał Sojusz Lewicy Demokratycznej z 18,49% poparciem, co przełożyło się na tylko dwa mandaty dla Janusza Zemke (blisko 23 tys. głosów) i Anny Bańkowskiej (prawie 15 tys. głosów).

 

Drugi wynik uzyskało NSZZ ,,Solidarność z 11,5% poparciem co przyniosło jednak tylko 1 mandat Jana Rulewskiego (ponad 33,6 tys. głosów). 10% poparcie przekroczyło jeszcze Porozumienie Centrum (dokładnie 10,27%), dzięki czemu mandat uzyskał Antoni Tokarczuk (18,4 tys. głosów) oraz Unia Demokratyczna (10,36%) z mandatem Marii Zajączkowskiej (blisko 8,2 tys głosów).

 

Mandaty uzyskały także komitety:
– Kongres Liberalno-Demokratyczny (7,5%) – mandat Marka Koczwary (blisko 7,9 tys. głosów);
– Konfederacja Polski Niepodległej (6,56%) – mandat Adama Sengebuscha (ponad 6,3 tys. głosów);
– Wyborczej Akcji Katolickiej (6,18%) – mandat Grzegorza Schreibera (blisko 5,8 tys. głosów);
– Bydgoskiej Listy Jednośni Ludowej (5,64%) – mandat Wojciecha Mojzesowicza (ponad 5,6 tys. głosów);
– Chrześcijańskiej Demokracji (4,68%) – mandat Stefana Pastuszewskiego (ponad 5,2 tys. głosów);
– Porozumienia Ludowego (4,58%) – mandat Stefana Króla (blisko 6,3 tys. głosów);

Mandatów nie uzyskały następujące komitety: Stronnictwa Narodowego, Unii Polityki Realnej, Koalicji Polskiej Partii Ekologicznej i Polskiej Partii Zielonych, Zdrowa Polska – Sojusz Ekologiczny, Polska Partii Przyjaciół Piwa, Bloku Ludowo-Chrześcijańskiego, Polskiego Związku Zachodniego, Polskiej Partii Ekologicznej – Zieloni, Stronnictwa Demokratycznego oraz Ruchu Chrześcijańsko-Społecznego ,,Przymierze”.

 

Żaden z kandydatów z okręgu bydgoskiego nie uzyskał mandatu z listy krajowej.

 

Sylwetkę Antoniego Tokarczuka przedstawiono już w poprzednim rozdziale.

 

Janusz Zemke – urodził się w lutym 1949 roku w Kowalewie Pomorskim. Od 1964 roku związany ze Związkiem Młodzieży Socjalistycznej, natomiast w 1964 roku wstąpił do PZPR. W latach 1989-1990 I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Bydgoszczy – wówczas jako kandydat tej formacji dostał się do Sejmu X kadencji PRL. Mandat poselski sprawował nieprzerwalnie do 2009 roku, podkreślając w tym okresie związki z Bydgoszczą. Od 1990 roku członek Socjaldemokracji Rzeczpospolitej Polskiej, później Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W latach 2001-2005 za czasów rządów SLD wiceminister obrony narodowej. Od 2009 do 2019 roku pełnił mandat posła do Parlamentu Europejskiego jako reprezentnat województwa kujawsko-pomorskiego.

 

Anna Bańkowska – urodzoniła się w kwietniu 1946 roku w Żninie, wnuczka powstańca wielkopolskiego. W 1976 roku wstąpiła do PZPR, zasiadała w Miejskiej Radzie Narodowej w Inowrocławiu. Związana była także z Ligą Kobiet Polskich. W 1989 roku zdobyła mandat przypadający w wyborach kontantowych PZPR. Mandat poselski pełniła nieprzerwalnie do 2001 roku. Po czteroletniej przerwie wróciła w 2007 roku do Sejmu, pełniąc dalej funkje poselską do 2011 roku. W latach 1995-1998 była też prezesem ZUS. Po rozwiązaniu PZPR związała się z Socjaldemokracją Rzeczpospolitej Polskiej, później z SLD. Po 2000 roku chwilowo była związana także z Socjaldemokracją Polską.

Maria Zajączkowska – urodziła się w styczniu 1939 roku w Muszynie (przy dzisiejszej granicy ze Słowacją). Związana była z Ruchem Obywatelskim Akcją Demokratyczną wywodzącą się z Solidarności. W 1991 roku uzyskała mandat posła I kadencji, piastowała również mandat w II kadencji do 1997 roku. Dalej politycznie związana była z Unią Wolności.

 

Jan Rulewski – urodził się w kwietniu 1944 roku w Bydgoszczy. W 1965 roku jako student Wojsowej Akademii Technicznej w Warszawie odmówił udziału w wyborach za co został karnie wydalony z uczelni. Rok później po tym jak został przymusowo wcielony do Ludowego Wojska Polskiego zdezerterował za co został skazany na 5 lat więzienia. Za kratami spędził około 3 lat. Po skończeniu bydgoskiej Akademii Techniczo-Rolniczej pracował w fabryce rowerów Romet, gdzie zaangażował się w Solidarność.

 

Sławę zyskał w marcu 1981 roku, gdy po rozpoczęciu strajku chłopskiego z działaczami Solidarności udal się na posiedzenie Wojewódzkiej Rady Narodowej i został pobity przez siły ZOMO. Kilka miesięcy później 13 grudnia 1981 roku internowany. Wolnośc odzyskał dopiero w grudniu 1982 roku.

 

W 1991 roku z listy Solidarności uzyskał mandat poselski. Posłem był do 2001 roku. Od 2007 roku do 2019 pełnił mandat senatorski.

 

Grzegorz Schreiber – urodził się w lutym 1961 roku w Bydgoszczy. Od 1990 roku związany był ze Zjednoczeniem Chrześcijańsko-Narodowym. Mandat poselski pierwszy raz uzyskał w 1991 roku. W 1993 roku nie uzyskał już reelekcji, bowiem Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe nie przekroczyło progu wyborczego. Do Sejmu powrócił w 1997 roku, od 2001 roku ponownie miał przerwę w piastowaniu mandatu poselskiego. Do parlamentu wrócił w 2011 i posłem był do 2018 roku. Od 2018 roku jest marszałkiem województwa łódzkiego (nie możńa tej funkcji łączyć z mandatem parlamentarzysty).

 

W międzyczasie był prezesem Polonii Bydgoszcz, był także radnym Rady Miasta Bydgoszczy, a także radnym województwa kujawsko-pomorskiego w latach 2006-2007 pełnił funkcję wiceministra sportu, w latach 2011-2018 wiceministrem w Kancelarii Premiera.

 

Wojciech Mojzesowicz – urodził się w czerwcu 1954 roku w Bydgoszczy. W 1981 roku został przewodniczącym Niezależnego Samorządnego Związku Rolników Indywidualny ,,Solidarność”. Mandat posła pierwszy raz uzyskał 1989 roku kandydując do Sejmu Konraktowego z listy ZSL. Następnie kandydował w 1991 roku z listy PSL, pełniąc zatem mandat poselski nieprzerwalnie do 1993 roku. W 1993 roku nie udało mu się zostać senatorem. Do Sejmu wrócił w 2001 roku z listy Samoobrony, później związał się z Prawem i Sprawiedliwością, mandat sprawował zaś do końca VI kadencji czyli do 2011 roku. Pod koniec VI kadencji odszedł z Prawa i Sprawiedliwości. W 2011 roku w wyborach już nie kandydował.

W 2007 roku przez kika miesięcy pełnił funkcję ministra rolnictwa.

 

Stefan Pastuszewski – urodził się w sierpniu 1949 roku w Bydgoszczy. Od 1974 roku związany ze Stronnictwem Demokratycznym, ale tylko do 1980 roku, gdy związał się z Solidarnością. W stanie wojennym był internowany. W 1991 roku został wybrany z listy Chrześcijańskiej Demokracji na posła I kadencji. Od 1990 roku też sprawował właściwie do 2018 roku mandat radnego Rady Miasta Bydgoszczy (z przerwą w latach 2002-2005). Autor wielu publikacji poświęconych Bydgoszczy. Angażuje się w działalność środowisk kresowych, w ostatnich latach wspiera również mniejszości narodowe ze wschodu, które za pracą przyjechały do Bydgoszczy. Angażuje się również w pomoc dla Polaków zamieszkujących tereny dziesiejszej Ukrainy i Białorusi.

 

Marek Koczwara – urodził się w czerwcu 1953 roku w Mrągowie. Od 1980 roku związany z Solidarnością, w grudniu 1981 roku internowany na rok. Był jednym z założycieli Kongresu Liberalno-Demokratycznego, tworzył też tą partią w województwie bydgoskim. Mandat poselski pełnił w latach 1991-1993. Później związał się z Unią Wolności i z Platformą Obywatelską.

Adam Sengebusch – urodził się w styczniu 1969 roku w Bydgoszczy. Pod koniec lat 80. związał się z Konfederacją Polski Niepodległej, z której list piastował mandat posła I kadencji w latach 1991 – 1993. Był to jedyny jego okres bycia posłem.

 

 

II kadencja Senatu

Wybory do Senatu odbyły się również 27 października. Ordynację w tych wyborach wprowadzono ustawą z 10 maja 1991 roku. 100 senatorów wybrano w oparciu o okręgi wyborcze jakimi były województwa. W województwie bydgoskim wybrano dwóch senatorów. Ordynacja była dośc prosta – kandydaci byli rejestrowani na jednej liście, a mandat przypadł tym, którzy uzyskali najwyższe poparcie.

 

W okręgu bydgoskim frekwencja wyniosła 45,74%. O mandat senatora walczyło łącznie 12 kandydatów.

 

 

Senatorami zostali Andrzej Rzeźniczak (Kongres Liberalno-Demokratyczny) oraz Piotr Pankanin (NSZZ ,,Solidarność”).

 

Andrzej Rzeźniczak – urodził się w styczniu 1947 roku w Gdańsku. Trudnił się działalnością biznesową, głównie w rejonie Trójmiasta, ale później także w Chojnicach i w Tucholi. Związał się z Kongresem Liberalno-Demokratycznym, z list którego uzyskał mandat senatora II kadencji w latach 1991-1993. Więcej już w parlamencie nie zasiadał.

 

Piotr Pankanin – urodził się w kwietniu 1948 roku w Złotowie. W latach 70. był dziennikarzem Polskiego Radia w Bydgoszczy. Od 1980 roku związany z Solidarnością. W latach 1991 – 1993 pełnił mandat senatora II kadencji. Później w atach 1993-1997 posła II kadencji.

 

 

Była to trudna kadencja za sprawą wejścia do Sejmu wspomnianych 29 komitetów wyborzych, co utrudniało zbudowanie stabilnej większości rządowej. Pierwszym premierem był związany z Porozumienem Centrum Jan Olszewski, który pełnił tę funkcję przez 182 dni z poparciem części środowisk wywodzących się z Solidarności oraz PSL. 5 czerwca 1992 roku doszło do przesilenia w polskiej polityce za sprawą ujawnienia przez Antoniego Macierewicza listy parlamentarzystów i wysokich rangą urzędników państwowych, którzy współpracowali ze Służbami Bezpieczeństwa w okresie PRL. Doprowadziło to do odwołąnia rządu Olszewskiego na wniosek prezydenta Lecha Wałęsy. Konflikt prezydenta z premierem nasilał się już o dłuższego czasu. Próbę utworzenia rządu powierzono Waldemarowi Pawlakowi z PSL, któremu ta misja się nie udała i zrezygnował po 35 dniach urzędowania. Dopiero 10 lipca powołano rząd Hanny Suchockiej związanej z Unią Demokratyczną, rząd popierany był przez formacje wywodzące się z Solidarności. Urzędowała ona 472 dni – w maju 1993 roku poparcie dla rządu wycofało NSZZ Solidarność, następnie przegłosowano wotum nieufności. Prezydent Lech Wałęsa z uwagi na patową sytuację rozwiązał Sejm I kadencji. Rząd Suchockiej rządził do października 1993 roku, czyli do momentu ukonstytuowania się nowego Sejmu.

 

Jednym z najważniejszych dokonań I kadencji Sejmu było uchwalenie 17 października 1992 roku tzw. Małej Konstytucji, która nowelizowała Konstytucję PRL z 1952 roku, dokonując transformacji ustrojowej.

 

II Kadencja Sejmu (1993-1997)

Wybory przeprowadzono według zmienionej ordynacji wyborczej, wyciągając wnioski z kadencji 1991-1993. Główna zmiana dotyczyła wprowadzenia 5% progu wyborczego dla partii oraz 8% dla komitetów koalicyjnych. Istotną zmianą było także odejście od dzielenia mandatów w oparciu o metodę matematyczną Sainte-laguë na metodę d’Hondta, która sprzyja komitetom o wyższym poparciu. Podobnie jak w I kadencji 69 posłów wybieranych było z listy krajowej. Nowa ordynacja zwiększyła liczbę okregów wyborczych, okręg obejmujące ówczesne województwo bydgoskie nadal liczył 11 mandatów.

 

Wybory odbyły się 2 czerwca 1993 roku, frekwencja wyniosła 52,13%. W skali kraju wygrało SLD z 20,4% poparcia co dało 171 mandatów, przed PSL z poparciem 15,4% i 132 mandatami. Unia Demoratyczna uzyskała 10,6% i 74 mandaty. Do Sejmu weszły jeszcze: Unia Pracy (7,3%), Konfederacja Polski Niepodległej (5,8%), Bezpartyjny Blok Wspierania Reform (5,4%). Cztery mandaty przypadły mniejszości niemieckiej. Wśród komitetów, które nie dostały się do Sejmu znalazło się NSZZ ,,Solidarność”, Porozumienie Centrum (w oparciu o które dzisiaj funkcjonuje Prawo i Sprawiedliwość) oraz Kongres Liberalno-Demokratyczny (związany ze środowiskiem dzisiejszej Platformy Obywatelskiej, w szczególności z Donaldem Tuskiem). Progu nie przekroczyłą też obecna w I kadencji Polska Partia Przyjaciół Piwa.

 

Wyniki w okręgu bydgoskim

W okręgu bydgoskim zarejestrowało się 18 list wyborczych, frekwencja była znacznie wyższa od krajowej i wyniosła 57,05%. Wygrało SLD uzyskując ponad 30% poparcia, przed PSL z 11%. Pozostałe komitety nie przekroczyły 10%.

 

Komitety biorące udział w podziale mandatów:

SLD – 6 mandatów:
1. Anna Bańkowska blisko 41 tys. głosów;
2.Janusz Zemke 33,2 tys.;
3. Grzegorz Gruszka 20,6 tys.;
4. Barbara Hyla 6,2 tys.;
5. Witold Deręgowski 4,9 tys;
6. Zygmunt Cybulski 4,4 tys.

 

PSL – 2 madnaty:
1. Maria Kurnatowska 10,1 tys.;
2. Stanisław Ciesielski 4,4 tys.

 

Unia Demokratyczna – 2 mandaty
1. Jan Rulewski 31,3 tys.;
2. Maria Zajączkowska 3,7 tys.

 

Unia Pracy – 1 mandat
Piotr Pankanin -12,1 tys.

 

Dodatkowo w ramach 69 mandatów dzielonych w oparciu o listę krajową SLD uzyskało mandat Aleksandra Andryszaka (4,3 tys. głosów uzyskane w okręgu)

 

Dośc spora grupa posłów z I kadencji – Anna Bańkowska, Janusz Zemke, Jan Rulewski, Maria Zajączkowska i Piotr Pankanin – uzykali reelekcję.

 

Grzegorz Gruszka – urodził się we wrześniu 1962 roku w Koskach Pierwszych na Śląsku. Związany był z bydgoskimi strukturami PZPR, później kierował bydgoskimi strukturami Socjaldemokarcji Rzeczpospolitej Polskiej. Mandat posleski pełnił od 1993 roku do 2005 pzez trzy kadencję. W latach 1998-2000 był przewodniczącym Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego (wtedy można było łączyć tę funkcję z mandatem posła).

 

Barbara Hyla – urodziła się w marcu 1946 roku w Prasnyszu na Mazowszu. W latach 90. kierowała bydgoskimi strukturami Związku Nauczycielstwa Polskiego. Mandat poselski pełniła od 1993 roku do 2005 przez trzy kadencję.

 

Witold Dęręgowski – urodzi się w październiku 1934 roku w Bydgoszczy. Od 1985 roku kierował Polskim Związkiem Działkowców w Bydgoszczy. Mandat poselski pełnił od 1993 do 2001 roku przez dwie kadencje.

Zygmunt Cybulski – urodzł się w czerwcu 1935 roku w Milczu pod Chodzieżą. W latach 90. pracował jako pracownik naukowy Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, gdzie został profesorem nadzwyczajnym. Politycznie związany był w latach 1953-1985 z PZPR, później od 1995 roku z Socjaldemokracją Rzeczpospolitej Polskiej i później z SLD. Mandat poselski pełnił przez jedna kadencję w latach 1993-1997. Ponadto w latach 2001-2005 pełnił z okręgu bydgoskiego mandat senatora.

 

W 2004 roku w formie obserwatora pełnił również mandat posła do Parlamentu Europejskiego V kadencji.

 

Maria Kurnatowska – urodziła się 2 lipca 1945 roku w Strzelnie. Związana była z PSL, z ramienia którego uzyskałą mandat poselski II kadencji, który pełniła w latach 1993-1997. W latach 1998-2009 zasiadała w Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Zmarła w marcu 2009 roku.

 

Stanisław Ciesielski – urodził się w październiku 1958 roku w Żninie. Związał się politycznie z PSL. Posłem był tylko w II kadencji Sejmu w latach 1993-1997. Później działał w samorządzie gminy Rogowo.

 

Aleksander Andryszak – urodził się w marcu 1955 roku w Inowrocławiu. Politycznie zwiazał się z SLD, mandat poselski pełnił tylko w II kadencji Sejmu w latach 1993-1997. Zmarł w listopadzie 2009 roku.

 

Po wyborach SLD powołało koalicję z PSL, której kandydatem na premiera był Waldemar Pawlak, pełniący tę funkcję przez 1,5 roku. W marcu 1995 roku premierem został Józef Oleksy, a w lutym 1996 Włodzimierz Cimoszewicz.

 

Kadencja zakończyła się planowo jesienią 1997 roku. Najważniejszym dokonaniem tej kadencji było uchwalenie 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe, czyli połączone izby Sejmu i Senatu Konstytucji RP, która obowiązuje do dzisiaj. (publikacja z 2021 roku)

 

III kadencja Senatu (1993-1997)

Wybory do Senatu odbyły się podobnie jak w 1991 roku w okręgach dwu oraz trzymandatowych odpowiadających województwom. W województwie bydgoskim mandaty przypadły lewicy – Grażynie Ciemniak (114,5 tys. głosów) i Dorocie Kempce (117,6 tys.). Pozostali kandydaci: Kornel Ceglarski, Jerzy Cyganiak, Bogdan Gorzycki, Jerzy Grześk, Jerzy Harendarski, Janusz Kaczmarek, Józef Kałużny, Zdzisław Kostkowski, Roman Kotzbach, Wojciech Mojzesowicz, Janusz Stajszczak, Edwin Warczak, Stanisław Witek.

 

Grażyna Ciemniak – urodziła się w czerwcu 1948 roku w Toruniu. Od 1976 roku działała w PZPR, od 1990 roku w Socjaldemokracji Rzeczpospolitej Polskiej, a poźniej w SLD. W 1993 roku została po raz pierwszy wybrana do parlamentu obejmując mandat senatora, piastowany do 1997 roku. Następnie od 2001 do 2007 przez dwie kadencje była posłem (IV i V kadencja). Posłanką VI kadencji została w 2009 roku po wygaśnięciu mandatu posła Janusza Zemke, który pełniła do 2011 roku. Do Sejmu wróciła 2014 roku po wygaśnięciu mandatu Jarosława Katulskiego i pełniła go do 2015 roku.

 

W latach 1998-2001- oraz 2011-2014 była zastępcą prezydenta Bydgoszczy. Była też z ramienia polskiego parlamentu posłem do Parlamentu Europejskiego w 2004 roku. W 2018 roku kandydowałą bez sukcesów z listy Prawa i Sprawiedliwości do Rady Miasta Bydgoszczy.

 

Dorota Kempka – urodziła się w styczniu 1935 roku Piotrkowicach w Wielkopolsce. Jej dziadek walczył w Powstaniu Wielkopolskim. Od 1960 roku związana z PZPR. W parlamencie pierwszy raz znalazła się w X kadencji PRL w 1989 roku. Po krotkiej przerwie od parlamentaryzmy od 1993 roku pełniła mandat senator III, IV i V kadencji – do 2005 roku.

 

III kadencja Sejmu (1997-2001)

Wybory odbyły się 21 września 1997 roku według identycznej ordynacji jak w 1993 roku. Oprócz 391 posłów wybieranych w okregach, wybrano także 69 z listy krajowej. Frekwencja wyniosła w skali kraju 47,93%. Wybory wygrała Akcja Wyborcza Solidarność uzyskując blisko 34% poparcia i 201 mandatów. Drugi wynik uzyskało SLD 27,1% i 164 mandaty. Powyżej 10% głosów uzyskała jeszcze Unia Wolności – dokładnie 13,4% co dało 60 mandatów. W Sejmie znalazło się jeszcze: PSL (7,3% poparcia), Ruch Odbudowy Polski (5,6% poparcia) i dwa mandaty zdobyła mniejszość niemiecka.

 

AWS utworzyło koalicję z Unią Wolności, premieremier przez całą kadencję był Jerzy Buzek. Był to okres rządów sprawowanych całkowicie przez środowiska wywodzące się z Solidarności.

 

Wyniki w okręgu bydgoskim

W okręgu bydgoskim, obejmującym wojewodztwo bydgoskie wybierano 11 posłów. Frekwencja była nieco wyższa od średniej dla kraju – 48,16%. Zarejestrowano 12 list, w podziale mandatów udział wzięło 4.

 

Wybory w okręgu bydgoskim wygrało SLD uzyskująć aż 37% poparcia, AWS uzyskał ich 27,6%, a trzecia Unia Wolności uzyskała ih zaledwie 11,5%.

 

Komitety biorące udział w podziale mandatów:

SLD – 5 mandatów

1. Anna Bańkowska – 45,5 tys. głosów;
2. Grzegorz Gruszka – 36,2 tys.;
3. Janusz Zemke – 26,9 tys.;
4. Barbara Hyla-Makowska – 5,6 tys.;
5. Witold Deręgowski – 4,5 tys.

 

AWS – 4 mandaty
1. Ryszard Brejza – 20,9 tys.;

2. Kosma Złotowski – 13,6 tys.;
3. Grzegorz Schreiber 11,8 tys.;
4. Tadeusz Lewandowski 10,5 tys.

 

Unia Wolności – 1 mandat
Jan Rulewski – 15 tys. zgłosów

 

PSL – 1 mandat
Eugeniusz Kłopotek – blisko 8 tys. głosów.

Ryszard Brejza – urodzony w marcu 1958 roku w Inowrocławiu. W latach 80. działał w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów. W 1997 roku kandydując z listy AWS uzyskał mandat poselski, który piastował do 2001 roku. W 2001 roku nie uzyskał reelekcji. W 2002 roku kandydował na urząd prezydenta Inowrocławia, w drugiej turze wyborów pokonujac Ryszarda Domańskiego. Brejza urząd prezydenta Inowrocławia pełni od 2002 roku do dzisiaj (publikacja z 2021 roku).

 

Kosma Złotowski – urodził się w styczniu 1964 roku w Bydgoszczy. Od 1990 roku zwiazany z Porozumieniem Centrum, które w 1997 roku weszło w skład komitetu Akcji Wyborczej Solidarność, co pozwoliło mu w 1997 roku zadebiutować w parlamencie. Posłem był do 2001 roku. Do parlamentu wrócił w 2005 roku obejmując mandat senatora do 2007 roku. W 2011 roku wybrany został posłem, mandat ten pełnił do 2014 roku, gdy objał mandat posła do Parlamentu Europejskiego, który pełni do dzisiaj (publikacja z 2021 roku).

W latach 1994-1995 pełnił funkcję prezydenta Bydgoszczy. Obecnie związany jest z Prawem i Sprawiedliwością.

 

Tadeusz Lewandowski – urodził się w październiku 1951 roku Bydgoszczy. Na liście wyborczej AWS w 1997 roku znalazł z rekomendacji Polskiej Federacji Stowarzyszeń Rodzin Katolickich. Mandat poselski pełnił tylko w III kadencji do 2001 roku.

 

Eugeniusz Kłopotek – urodził się w listopadzie 1953 roku w Chojnicach. W 1977 roku związał się z ZSL. Pierwszy raz mandat poselski uzyskał w III kadencji w 1997 roku, w Sejmie zasiadał bez przerwy do 2005 roku. Ponownie powrócił do parlamentu w 2007 roku, piastując mandat posła do 2019 roku. W 2021 roku został wybrany w wyborach uzupełniających na wójta gminy Warlubie.

 

W 2004 roku pełnił mandat posla do Parlamentu Europejskiego.

IV kadencja Senatu (1997-2001)

Wybory odbyły się razem z sejmowymi 21 wrześni 1997 w ordynacji opierającej się o okręgi dwu i trzy mandatowe.

 

W wojewódzwie bydgoskim pierwszy mandat uzyskała Dorota Kempka z wynikiem 141,7 tys. głosów co przyniosło jej reelekję. Zaciętą walkę o drugi mandat stoczyła Grażyna Ciemniak z Maciejem Świątkowskim. Świątkowski uzyskał 140.241 głosów i o niespełna 200 głosów wygrał z ówczesną senator Ciemniak, która zdobyla 140.058 głosów.

 

O mandat senatora w 1997 roku ubiegali się także: Lucjan Aleksandrowicz, Leszek Bystryk, Marek Jerzy, Andrzej Kobiak, Stanisław Tarasiuk i Ewdard Turczynowicz.

Maciej Świątkowski – urodził się w marcu 1950 roku w Bydgoszczy. Karierę naukową związał z medycyną – w 2008 roku uzyskał tytuł profesora nauk medycznych. W 1991 roku w pierwszyh wolnych wyborach samorządowych uzyskał mandat radnego Rady Miasta Bydgoszczy. W 1997 roku został wybrany na senatora IV kadencji z listy AWS. Był także posłem V kadencji Sejmu w latach 2005-2007. Aktywnie działał w Samorządzie Województwa Kujawsko-Pomorskiego, od 2018 roku pełni mandat radnego Rady Miasta Bydgoszczy.

 

III kadencja Sejmu przebiegła pod hasłem programu czterech reform zaproponowanych przez AWS i rząd Jerzego Buzka. Zreformowano edukację tworząc gimnazja, była także reforma systemu emerytalnego z wprowadzeniem OFE. Jak spojrzymy na politykę późniejszych rządów od tych dwóch reform zaczęto odchodzić. Trzecia reforma dotyczyła służby zdrowia i utworzenia płatnia Kasy Chorych (późniejszy Narodowy Fundusz Zdrowia) co miało oznaczać decentralizację zarządzania służbą zdrowia i wprowadzenie gospodarki rynkowej. Czwarta reforma dotyczyła administracji.

 

W ramach reformy administrayjnej zrezygnowano z podzialu kraju na 49 województw, które zastąpiono 16 województwami. Pomiędzy gminami i województwami wprowadzono natomiast powiaty. Reforma administracyjna do dzisiaj budzi w Bydgoszczy emocje – z trzech dawnych województw: bydgoskiego, toruńskiego i włocławskiego utworzono wojewodzwo kujawsko-krajeńskie (okrojone o Chojnice, które trafiły do województwa pomorskiego). Jest to jedno z dwóch województw tzw. dwustolecznych – Bydgoszcz jest siedzibą Wojewody, Toruń – Samorządu Województwa, co wywołuje do dzisiaj konflikty.

 

Koncepcje były różne – rozważano mniejszą liczbę województw, wówczas Bydgoszcz podlegałaby pod Gdańsk lub Poznań. Powstanie województwa kujawsko-pomorskiego było w pewnym sensie wywalczone przez klasę polityczną, w tym lokalnych posłów III kadencji Sejmu.

 

W dniu 14 stycznia 1998 roku wojewoda bydgoski Krzysztof Sidorkiewicz wydał oświadczenie – Mając nadzieje, że w sprawie reformy administracyjnej kraju zwycięży rozsądek, podtrzymuje opinię, że najgorszym rozwiązaniem dla obu miast byłoby to, które Bydgoszcz i Toruń podporządkowuje Gdańskowi.

 

Dzień później zawiązał się społeczny komitet zbierania podpisów za powstaniem województwa kujawsko-pomorskiego. Prezesem honorowym tego komitetu został zasłużony bydgoszczanin Andrzej Szwalbe, który kilka miesięcy później skończył 75 lat. Na początku lutego premiera Jerzego Buzka oraz szefa Akcji Wyborczej Solidarność Mariana Krzaklewskiego odwiedziła bydgoska delegacja, której obiecano, że Kujawsko-Pomorskie stanie się faktem. W kolejnych tygodniach rozpoczęto akcję tzw. budzików, które miały uzmysłowić parlamentarzystów w kraju, że województwo ze stolicą w Bydgoszczy powinno powstać. 1 kwietnia taka akcja z budzikami została zorganizowana pod Sejmem.

W 2000 roku rozpadła się koalicja AWS – UW. Do końca kadencji funkjonował rząd mniejszościowy AWS z premierem Buzkiem. Wizerunkowo AWS i UW były w 2001 roku dość słabe.

 

Polecamy także wcześniejsze rozdziały:

Bydgoski parlamentaryzm w okresie przełomowych lat 80.

Bydgoski parlamentaryzm w dekadzie Gierka

Bydgoski parlamentaryzm po śmierci Bieruta

Bydgoski parlamentaryzm tuż po II wojnie światowej (lata 1947-1956)

Dzieje bydgoskiego parlamentaryzmu – II Rzeczpospolita