Na cmentarzu Nowofarnym spoczywają oficerowie wojny polsko-bolszewickiej, którzy swoim poświęceniem przyczynili się do utrzymania dopiero co odzyskanej przez Polskę niepodległości. Ich groby zarastrają chwastami, co jest przykrym widokiem – nie są one objęte ochroną państwa z powodu zawiłości formalnych. Dobra widomość jaką przedstawiamy dzisiaj – symbolicznie w przeddzień 101. rocznicy Bitwy Warszawkiej – jest taka, że sprawa zbliża ku szczęśliwemu finałowi.
Ustawa z 1933 roku o grobach i cmentarzach wojennych zakłada, że Pańtwo jest odpowiedzialne za utrzymanie miejsc pochówku poległych w walkach o niepodległość. W przypadku tych grobów problemem okazuje się m.in. to, że mamy do czynenia z grobami rodzinnymi, które ustawa z 1933 roku wyklucza spod ochrony Państwa. Niektórzy pochowani walczyli o w wojnie polsko-bolszewickiej, ale zmarli już po jej zakończeniu, co też komplikuje sprawę.
Tak dzisiaj wyglądaja kwatery uczestników wojny polsko-bolszewickiej:
Jest to dzisiaj przede wszystkim powód do wstydu.
W 100 rocznicę odzyskania niepodległości posłowie o nich sobie przypomnieli
22 listopada 2018 roku, tydzień po kulminacji świętowania 100. lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, Sejm uchwalił ustawę o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. Ta ustawa rozszerza opiekę Państwa na groby osób zasłużonych dla walki o niepodległość Polski, jednocześnie nie jest ograniczona już statusem rodzinnym grobów. Zgodnie z ustawąrejestr grobów weteranów walk o wolność i niepodlegość jest prowadzony przez IPN.
W lipcu, gdy o sprawie grobów ze cmentarza Nowofarnego zrobiło się głośno w przestrzeni medialnej, zwróciliśmy się do Instytutu Pamięci Narodowej o podjęcie czynności w celu wpisania grobów do rejestru. Dosłownie w środę poinformowano nas, że Biuro Upamiętnienia Walk i Męczeństwa oddziału IPN w Gdańsku rozpoczęło już starania w tym kierunku. Po zakonczeniu procedury Państwo będzie mogło przyznać czy to Miastu Bydgoszcz czy organizacjom pozarządowym dotację, na działania związane z opieką nad konkretnymi grobami.
