W 2016 roku weszły przepisy, które pozwalały przyznać bonifikaty na zakup własnościowy mieszkania najemcom mieszkań komunalnych na czas nieokreślony – w zależności od decyzji radnych, w niektórych gminach nawet za 1% całej wartości. Intencją ustawodawców było ułatwienie Polakom uwłaszczania się, poprzez wprowadzenie preferencyjnych stawek przy prywatyzacji mieszkań dla dotychczasowych najemców. Temu procesowi w latach 2016-2021 przyjrzała się Najwyższa Izba Kontroli, w 19 na 20 skontrolowanych samorządów wykryto nieprawidłowości. Przyglądamy się temu zagadnieniu na podstawie gmin z regionu.
W zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego do kontroli wytypowany Więcbork i Tucholę. Więcbork w kontrolowanym okresie sprywatyzował mieszkańcom 49 mieszkań o wartości ponad 3,7 mln zł, co przyniosło gminie 851 tys. zł przychodu. Decyzją radnych jeżeli mieszkaniec decydował się na zakup mieszkania za gotówkę, to uzyskiwał 64% bonifikatę, czyli płacił 36% wartości mieszkania.
W Więcborku doszło jednak zdaniem NIK do kilku istotnych nieprawidłowości. Wartość mieszkania w 29 przypadkach obliczono z pomniejszeniem nakładów inwestycyjnych przez co w praktyce gmina zarobiła łącznie 64,6 tys. zł mniej. Z kolei mieszkańcom chcącym skorzystać z bonifikaty nakazano zapłacić kwotę 2.125 zł za sporządzenie operatu, co zdaniem NIK jest niezgodne z prawem. Kontrolerzy NIK wskazują również, że burmistrz Więcborka nie opracował wieloletniego programu gospodarowania nieruchomościami komunalnymi, co jest wymagane prawem, który następnie musi uchwalić Rada Miejska. Przygotowanie tego dokumentu zaleca NIK w raporcie pokontrolnym.
Jeżeli chodzi o Tucholę to sprzedano w tym okresie 41 mieszkań o wartości ponad 3,5 mln zł za 1,4 mln zł. Radni w Tucholi zdecydowali o nieco mniejszej bonifikacie na poziomie 60%. Zarzut NIK do Tucholi dotyczy głównie pobierania opłat za sporządzenie operatu szacunkowego od mieszkańców – łączna wartość pozyskanej w ten sposób kwoty od mieszkańców, niezgodnie z przepisami to 22,9 tys. zł.
W Więcborku część mieszkań pozyskanych z bonifikatą sprzedano
Zgodnie z prawem osoba korzystająca z bonifikaty musi przez przynajmniej 5 kolejnych lat wykorzystywać go na potrzeby mieszkalne, nie może go też sprzedać. Jeżeli dojdzie do naruszenia tego warunku, wówczas zobowiązany jest zapłacić całą wartość mieszkania, czyli zwrócić gminie wartość bonifikaty. Samorządy są natomiast zobowiązane do monitorowania przestrzegania tego warunku. W Więcborku stwierdzono jeden tak przypadek, który według NIK na dzień 9 marca 2019 roku wymagał od beneficjenta bonifikaty zwrotu kwoty 74,5 tys. zł gminie. Przez trzy lata władze Więcborka nie zawnioskowały jednak o zwrot tej kwoty, przez co jej odzyskanie będzie już trudniejsze. Najwyższa Izba Kontroli w zalecenia wskazuje na potrzebę wystąpienia o zwrot tych pieniędzy.
