The Architecture Community drugi rok z rzędu przyznało polskiemu architektowi Przemkowi Gawędzie oraz jego pracowni Archigeum tytuł architekta roku na świecie „Architect of the Year Awards 2024” w kategorii housing concept – House by the Moat – FORT X. Mieszkający w Bydgoszczy architekt w tym roku otrzymał nagrodę za projekt domu, który ma zostać wybudowany jako część Fortu X. Projekt powstał w składzie: Przemek Gawęda, Marcin Sajdak, Dariusz Witucki, Oleh Kyshliaruk.
– Ideą projektu domu jest jego “wpisanie się” w założenie fortyfikacyjne w sposób, aby z jego centralnej części kubatura była niewidoczna. Dom zlokalizowano w najniższej części założenia – przy fosie. Zbliżenie domu do fosy pozwoliło wygenerować duży taras, na którym zależało inwestorowi. Dom jest dwukondygnacyjny – strefa dzienna jest zlokalizowana na kondygnacji wyżej. Strefa prywatna wraz zapleczem technicznym znajduje w strukturze terenu. Dach budynku tak jak cały fort, porasta zieleń i trawa. Na podeście oraz elewacji frontowej zastosowano deskę tarasową. Jeżeli chodzi o założenie forteczne to zachowujemy i odtwarzamy jego historyczny kształt. Odtworzeniu będą podlegać zniwelowane elementy ziemne jak m.in. trawersy. Odrestaurowana zostanie także fosa. – wyjaśnia architekt Przemek Gawęda. Budowa domu będzie jednym z pierwszych etapów rewitalizacji Fortu X, która ma szansę rozpocząć się pod koniec 2025 roku. Zagadnienie nie jest łatwe, ponieważ trwają ustalenia z Wodami Polskimi ws. technologii wykonania prac.
Warto podkreślić, że nagrodzona koncepcja domu tworzyć będzie integralną część Fortu X, który z kolei wchodzi w skład XIX wiecznej Twierdzy Toruń, a ta jest jednym z ciekawszych zespołów fortyfikacyjnych w Europie i jednym z największych w Polsce. Składa się z ponad 200 obiektów, w tym z 18 dużych fortów. Jedynym z jej elementów jest wzniesiony w latach 1889–1892 jako otwarta bateria artyleryjska Fort X, nazywany również Baterią Wiślaną. Jego lokalizacja jest niezwykle atrakcyjna – w sąsiedztwie Wisły, niespełna 2,5 km od toruńskiej starówki. Obiekt powstał na potrzeby militarne, głównie do kontrolowania linii kolejowej. Zmieniły się czasy, a Fort porzucony przez wojsko i pozostawiony bez opieki niszczał przez wiele lat, do czasu aż został nabyty przez prywatnego inwestora. Ten podjął współpracę z architektami Przemkiem Gawędą oraz Marcinem Sajdakiem – właścicielami Archigeum.
Przemek Gawęda przed rokiem został laureatem edycji Architect of the Year Awards 2023, a uznanie kapituły zyskały dwa jego sportowe projekty – Stadion Biatlonowy na Kubalonce oraz tunel osłonowy dla skoczni narciarskich. Ten drugi projekt w chwili obecnej wzbudza duże zainteresowanie zwłaszcza Międzynarodowej Federacji Narciarskiej i Snowbordowej FIS.
Gawęda rok temu został także laureatem 40 UNDER 40 przyznawane przez amerykańskie muzeum “The Chicago Athenaeum International Museum” wraz z “The European Centre for Architecture Art Design and Urban Studies” dla najlepszych młodych architektów do 40 roku życia. Jest absolwentem Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach.
