Ponad 2 tys. lat temu dynamicznie rozwijała się wymiana handlowa pomiędzy rzymską Akwileą (rejonem dzisiejszej Wenecji) oraz Panonią z wybrzeżem Morza Bałtyckiego, którego przedmiotem był ceniony wówczas bursztyn. Największy wolumen tej wymiany miał mieć miejsce w III wieku n.e., ale pierwsze wyprawy mogły mieć już miejsce w V wieku p.n.e. Nie można jednak jednoznacznie określić jak wyglądał Bursztynowy Szlak, przyglądamy się najnowszym badaniom niemieckim, które wskazują na istotną rolę Kujaw i Bydgoszczy.
Na przestrzeni lat pojawiały się różne koncepcje, ale też trzeba zważyć na to, że nauka ewoluowała. Dzisiaj jesteśmy wstanie znacznie dokładniej zbadać przeszłość, niż pozwalała na to technika 50-60 lat temu. Jednym z najświeższych opracowań jest badanie interdyscyplinarnego zespołu badaczy z Uniwersytetu Technicznego w Berlinie z 2011 roku, który po polsku można przedstawić jako: Germania magna – nowe spojrzenie na starą mapę.
Opracowanie odwołuje się do mapy Greka Klaudiusza Ptolemeusza, którą odnaleziono w Aleksandrii, datowaną na II n.e. Grek mając ówczesne narzędzia podjął się próby stworzenia mapy ówczesnej Europy. Problemem tej mapy jest to, że wówczas nie było możliwości tworzenia map tak dokładnych jak dzisiaj, dlatego naukowcy próbują przełożyć ją na dzisiejszą mapę. Takie badania podjęli niemieccy naukowcy kilkanaście lat temu wykorzystując eksperckie metody i zaawansowaną matematykę.
– Miejscowości Arsonium, Calisia, Setidava i Ascaucalis (od południa na północ) leżą, według skorygowanych współrzędnych, w głównym obszarze występowania rzymskich importów. Calisia jest powszechnie utożsamiana z dzisiejszym Kaliszem (woj. wielkopolskie) na podstawie badań nazw. Przebieg tej trasy jest wyraźnie widoczny zwłaszcza na podstawie znalezisk terra sigillata z Galii Środkowej i Rheinzabern – czytamy w opracowaniu (tłumaczenie własne z języka niemieckiego) – W odniesieniu do „szlaku bursztynowego” można stwierdzić, że Kujawy odgrywały centralną rolę, przynajmniej w zakresie lokalnej obróbki bursztynu. Świadczą o tym liczne ziemianki ze znaleziskami surowca, odpadów oraz półproduktów i wyrobów gotowych. Nie mogą one jednak służyć jako dowód na intensywną wymianę towarową z południem.
Kluczową rolę odgrywa tutaj zatem ośrodek Ascaucalis (nazywany też Osielsk), który badacze w oparciu o eksperckie metody i zaawansowaną matematykę utożsamili z Bydgoszczą. Odzwierciedlają to tez grafiki przebiegu szlaku ujęte w tej pracy naukowej.
