Dzisiaj przypada 79 rocznica śmierci Romana Dmowskiego, jednego z architektów Odrodzonej Polski. Postać utożsamiana z wielkimi Polakami, choć powszechnie jego dokonania się zbytnio znane. Tak Dmowskiego opłakiwał ,,Kurier Bydgoski”.
Żałobna wieść wstrząsnęła Polską, ciężki ból zadany został wielomilionowym szeregom Narodu Polskiego – wieść smutna, raniąca serca, targająca dusze, łzy wyciskająca z oczu – wieść, której od dawna się lękaliśmy, przed którą się broniliśmy – wieść krótka, ale jakże straszna, jakże niepojęta, ciężką żałobą okrywająca naród – napisał we wstępie autor publikacji, aby następnie zakomunikować – Roman Dmowski nie żyje!
Dalej na pierwszej stronie ,,Kuriera Bydgoskiego” z 3 stycznia 1939 roku napisano – Jeden z największych, najzasłużenszych Polaków, jedna z najwspanialszych, najbardziej świetlanych postaci dziejów Polski porozbiorowej i nowowskrzeszonej, wielki myśliciel, wizjoner i wódz, polityk i mąż stanu, dyplomata i uczony, kryształowy charakter i rzadki w historii umysł – człowiek, którego nazwisko złotymi literami wyryte zostanie i już zostało na kartach dziejów Narodu Polskiego – oto w wielkim skrócie strata, którą opłakujemy.
Kilka dni po śmierci tego wielkiego Polaka, Rada Miejska nadała jego imię dzisiejszej ulicy Mostowej oraz Mostowi Staromiejskiemu. Co trzeba wskazać, część radnych wyrażała pogląd, iż tego typu decyzji nie należy podejmować pod wpływem emocji. Most i ulica Romana Dmowskiego w tym miejscu funkcjonowały, aż do wybuchu II wojny światowej. Postać Dmowskiego była znienawidzona przez Niemców, stąd też szybko zdecydowano się ją zmienić.
W Bydgoszczy Romana Dmowskiego kojarzymy głównie jako tego, który w czerwcu 1919 roku podpisał, obok Ignacego Jana Paderewskiego, Traktat Wersalski, na mocy którego 20 stycznia 1920 roku Bydgoszcz wróciła do Polski. Przeglądając gazety z okresu II Rzeczypospolitej natrafiliśmy również na relację zjazdu Dzielnicy Zachodniej Obozu Wielkiej Polski zorganizowanym w Bydgoszczy, na którym przemawiał Roman Dmowski, w dniu 3 kwietnia 1927 roku.
Po wybuchu I wojny światowej Roman Dmowski zorganizował Komitet Narodowy Polski w Paryżu, który był uznaną przez aliantów reprezentacją narodu polskiego. W ramach działalności Komitetu we współpracy z władzami francuskimi utworzono polską armię, znaną dzisiaj jako ,,Błękitna Armia”, na czele której stanął gen. Józef Haller. Wysiłek wniesiony przez polskich żołnierzy na froncie francusko-niemieckim, później pozwolił na uznanie Polski jako uczestnika obozu zwycięskiego w I wojnie światowej. Orientacja polityczna prozachodnia była natomiast kluczowym dziełem Dmowskiego, który pozwolił Polsce odrodzić się w tak dużym na przełomie 1918 i 1919 roku.
