Wojewódzki Konserwator Zabytków do rejestru zabytków wpisał znajdujący się na zbiegu ulic Staszica i Markwarta Pomnik Czynu Społecznego, nazywany w ostatnich latach też Pomnikiem Tysiąclecia. To charakterystyczny trójnóg stworzony przez Stanisława Lejkowskiego w stylu brutalizmu. Latem ubiegłego roku władze Bydgoszczy chciały go rozebrać z uwagi na zły stan techniczny.
Protestujące przeciwko rozbiórce organizacje społeczne złożyły wniosek o wpisanie go do rejestru zabytków. Po nowelizacji przepisów, samo złożenie takiego wniosku wstrzymuje możliwość rozbiórki obiektu.
O genezie powstania pomnika pisze w ,,Kalendarzu Bydgoskim” z 1998 roku Eugeniusz Gliwiński: ,,Dla upamiętnienia czynów społecznych realizowanych po drugiej wojnie światowej. W dniu 22 lipca 1967 roku na skwerze tym odsłonięty został betonowy pomnik Czynu Społecznego”. Wykonanie pomnika zlecił Komitet Centralny PZPR. Trójnóg, czyli trzy podpory miały być oddaniem hołdu trzem siłom: robotnikom, rolnikom i inteligencji pracującej.
Lejkowski chciał, aby na szczycie pomnika znalazł się orzeł piastowski, podobny do polskiego cmentarza na Monte Cassino, ale PZPR nie wyraził na to zgody. Zamiast tego wbrew woli artysty stworzono przeinaczonego płaskiego orła między słupkami.
Dość krytycznie w ocenie pomnika jest Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszcz w publikacji prezesa Jerzego Derendy: Z pewnością na wdzięczność zasługują czyny społeczne, dzięki którym bydgoskie osiedla stały się schludniejsze. Ale często były to czyny na pokaz połączone z marnotrawieniem wysiłku, a przy tym demonstracją poparcia władz.
Wymowna data
Pomnik został odsłonięty 22 lipca 1967 roku, w jedno z najważniejszych świąt PRL. To rocznica ogłoszenia napisanego przez Stalina Manifestu PKWN, który w praktyce ustanawiał na polskich ziemiach władzę podległą Moskwie.
