W czerwcu obchodziliśmy 30. rocznicę pierwszych częściowo wolnych wyborów. Tuż po pierwszym posiedzeniu nowo wybranego parlamentu, odbyło się uroczyste posiedzenie Sejmu i Senatu z udziałem prezydenta Stanów Zjednoczonych, zmarłego kilka miesięcy temu Georga H.W Busha.
41 prezydent Stanów Zjednoczonych wygłosił przemówienie do polskiego parlamentu, które rozpoczął od wyrażenia uznania dla Konstytucji 3 Maja – Polska i Stany Zjednoczone są powiązane, jak się często mówi, więzami pokrewieństwa i kultury. Ale nasze społeczeństwa łączy coś więcej niż sentyment – Konstytucja 3 Maja z 1791 roku postawiła Polskę w czołówce państw dążących do wolności i demokratycznych ideałów. Tak jak amerykańska Konstytucja z 1787 roku, Konstytucja 3 Maja ustanowiła nowe wzorce poszanowania jednostki. Przez dziesięciolecia poczynając od wersalskiej konferencji pokojowej, Stany Zjednoczone zawsze opowiadały się za polską niepodległością.
Prezydent Bush nawiązał tym samym do Traktatu Wersalskiego z 28 czerwca 1919 roku, którego setną rocznicę niedawno obchodziliśmy. Jego poprzednik z tamtego okresu prezydent Thomas Woodrow Wilson w styczniu 1918 roku przedstawił 14 warunków dla pokoju – jeden z nich zakładał utworzenie niepodległej Polski z dostępem do morza. Wsparcie Amerykanów 100 lat temu było dla polskiej delegacji niezwykle cenne.
Czy Stany Zjednoczone opowiadały się z niepodległą Polską zawsze, to jest już kwestia dyskusyjna, bowiem za czasów prezydenta Franklina Roosevelta Polska zgodzono się, aby Polska znalazła się w strefie wpływów Moskwy. Prezydent Bush dość ostrożnie mówił o okresie zimnej wojny, nie wspominając o konferencji jałtańskiej – Polska jest tam, gdzie zaczynała się ,,zimna wojna”. Obecnie naród polski jest wstanie pomóc w likwidacji podziału Europy. Nastał czas, aby iść naprzód, aby nie poprzestawać na utrzymywaniu świata w zawieszeniu. Dwa wydarzenia pozwoliły nam odświeżyć zasady Karty Atlantyckiej o którą Stany Zjednoczone i Polska walczyły jako sojusznicy. Jednym z nich jest wyraźne niepowodzenie klasycznego systemu stalinowskiego. Drugim niezłomna wola narodów. Dzięki przywódcom Polski i Węgier, działającym na rzecz pokonania błędów przeszłości – ze szczerością i odwagą – świat obserwuje ów proces z podziwem.
W swoim przemówieniu amerykański prezydent oferował m.in. wsparcie dla Polski przed międzynarodowymi instytucjami finansowymi oraz zachęcanie amerykańskich przedsiębiorców do inwestycji w Polsce.
– W Stanach Zjednoczonych istnieje duże zainteresowanie i fascynacja tym co czynicie w Polsce oraz wyraźna chęć wspomożenia procesu reform. Byłem gościem sympozjum w Białym Domu, które odbyło się 6 czerwca, dla zbliżenia obywateli mojego kraju, zainteresowanych inwestycjami, handlem i wymianą studentów z Polski i Węgier. I mogę Was zapewnić, że bardziej aniżeli kiedykolwiek Amerykanie będą się angażować w Wasz eksperyment demokratyczny – mówił dalej prezydent George Bush.
Na nagraniu prezentujemy wybrane fragmenty przemówienia amerykańskiego prezydenta.
