Bezpośrednie wybory marszałków i starostów,to postulat zaproponowany przez marszałka województwa kujawsko-pomorskiego Piotra Całbeckiego, w trakcie zorganizowanego przez prezydenta Bydgoszczy spotkania samorządowców, nawiązującego do 21 tez samorządowych.
4 czerwca podczas odbywających się w Gdańsku obchodów 30. rocznicy częściowo wolnych wyborów parlamentarnych, samorządowcy ogłosili 21 tez samorządowych, które wskazują potrzebę przekształcenia Senatu w Izbę Samorządową, zwiększenia samodzielności regionów oraz zwiększenia nakładów z budżetu państwa na edukację. Jest to nawiązanie do 21 postulatów z sierpnia 1981 roku. W piątek 28 czerwca zjazd samorządowców z województwa kujawsko-pomorskiego, nawiązujący do tamtego spotkania, zorganizował prezydent Bydgoszczy Rafał Bruski. Odbył się on w Bydgoskim Centrum Targowo-Wystawienniczym. Gościem specjalnym spotkania jest wieloletni dyrektor Biura Związku Miast Polskich Andrzej Porawski. Dyskusję prowadzono o 21 tezach z Gdańska, ale też przedstawiono nowe propozycje. Spotkanie nazwano ,,Rzeczpospolita Samorządna”.
– Idea jest taka, żebyśmy jako samorządowcy, znający specyfikę poszczególnych szczebli, skierowali do partii politycznych zapytanie o odniesienie się do tych 21 tez – powiedział na otwarciu prezydent Rafał Bruski.
– Te postulaty powielają te z 1981 roku, które były kierowane do totalitarnej władzy. Dzisiaj niektóre musimy je ponownie formułować. Nie żyjemy w totalitarnej władzy i to jest paradoks – powiedział Andrzej Porawski, który był w przeszłości działaczem opozycji antykomunistycznej. Porawski nawiązał do zarzutów ze strony polityków PiS, iż samorządowcy dążą do landyzacji Polski – Nie ma postulatu budowy państwa federalego, nikt z nas nie kwestionuje idei państwa unitarnego, ale jak ktoś chce przeczytać złośliwie, to się wszystkiego dopatrzy.
Porawski wspomniał, że koncepcje Senatu jako reprezentacji samorządowców opracował zmarły Bronisław Gieremek i nawiązywała ona do tego jak ta izba funkcjonowała w II Rzeczpospolitej.
Zdaniem Porawskiego zamiast utrzymywać Urzędy Wojewódzkie, wojewodowie jako przedstawiciele rządu w terenie powinni zarządzać mniej rozbudowanymi urzędami. Zasugerował tutaj utworzenie delegatur Kancelarii Premiera.
Marszałek województwa Piotr Całbecki mówił z kolei z żalem o odbieranych marszałkom kompetencjach przez rząd. Zaproponował przy tym rozszerzenie 21 tez o kolejne postulaty, w tym bezpośrednich wyborów marszałków i starostów. W jego opinii wzmocniłoby to ich mandaty, bowiem pochodziłyby one z bezpośredniego wyboru mieszkańców. Dzisiaj marszałkowie wybierani są przez sejmiki, czyli tak naprawdę przez innych polityków.
Zdaniem Andrzeja Porawskiego jest to postulat dyskusyjny dla środowiska samorządowego, z uwagi na wspomniane zwiększenie mandatu. Skoro jednak ten postulat w Bydgoszczy już wybrzmiał, to jest tematem do dalszych debat
Prezydent Rafał Bruski oraz skarbnik Piotr Tomaszewski mówili o niekorzystnych dla finansów samorządów działaniach rządu. Bruski nawiązał do jego zdaniem przekłamań informacyjnych, o rzekomych wzrostach wpływów z podatku PIT. Wskazał on, że faktycznie w ciągu ostatnich 4 lat samorządy zyskały na tym 13 mld zł dodatkowego wpływu (poziom udziału procentowego samorządów jest ten sam, ale więcej płacimy po prostu podatków), ale zaznaczył, że tylko w ciągu ostatnich 2 lat na samo pokrycie tzw. luki oświatowej samorządy musiały wydać 6 mld zł. Wyrażono też obawę, że zapowiadane przez rząd zmiany w podatku PIT mogą wprowadzić wiele samorządów w poważne tarapaty finansowe.
