Na przełomie czerwca i lipca pracowała komisja doraźna Rady Miasta, która miała się zająć tematem kryzysu wokół MZK, którego część kierowców prowadziła nielegalny strajk. W toku prac komisja nie była wstanie jednak w żaden sposób doprowadzić do zniwelowania skutków tego buntu na mieszkańców, kluczowe decyzje zapadały zupełnie gdzie indziej. Ostatnie posiedzenie zostało natomiast zapamiętane z tego, że radni przez kilka godzin kłócili się między sobą o kształt sprawozdania. Problem z funkcjonowaniem MZK nadal jednak pozostał, dlatego chcemy tę sprawę podsumować merytorycznie.
W przestrzeni publicznej na temat sytuacji wokół MZK i komisji pojawiały się różnego rodzaju opinie i komentarze, brakowało jednak podsumowania, które wyjaśniałoby też mieszkańcom głębiej pewne zagadnienia.
W środę 13 lipca, w ostatnim dniu działania komisji doraźnej (Rada Miasta powołała na dokładnie 14 dni) przyjęła po wielogodzinnej i burzliwej naradzie 16 stronicowe podsumowanie, przy czym tak naprawdę istotna jest jedna przedstawiająca wnioski i rekomendację. Pozostała część sprawozdania to opis posiedzeń komisji. Zadziwiać może, że radni najbardziej sprzeczali się o właśnie redakcję tych stron, a temu co najważniejsze poświęcono mniej uwagi. Sprawozdanie przyjęto przy sprzeciwie jednego radnego – przewodniczącego komisji Marcina Lewandowskiego, który głosował przeciw, przy czym pod sprawozdaniem jako współautor się podpisał, czyli z jednej strony zgodził się z treścią, ale z drugiej w głosowaniu jej nie poparł (nie będziemy jednak kwestii drugorzędnych dociekać). Radny Lewandowski skierował też dość krótkie zdanie odrębne, które jest w dużej mierze tak naprawdę jego politycznym komentarzem np. do aktywności prezydenta na komisjach, nie ma tam merytorycznych rekomendacji.
Wnioski i rekomendacje wraz z naszym omówieniem
W sprawozdaniu kończącym pracę komisji doraźnej znalazło się 9 wniosków i rekomendacji, które mogą służyć jako głos tej komisji w dyskusji o tym problemie. Poniżej przedstawimy kolejno te rekomendację wraz z wyjaśnieniem czego dokładnie dotyczą.
1.Komisja Doraźna nie stwierdziła nieprawidłowości w działaniach Zarządu MZK, ZDMiKP oraz organów nadzoru właścicielskiego: Zespołu Nadzoru Właścicielskiego, Rady Nadzorczej oraz Prezydenta Miasta Bydgoszczy w zakresie prowadzonego nadzoru właścicielskiego – w okresie od 2019 roku
Odniesienie: Jest to wyrażona przez komisję ocena, dlatego nie będziemy się do niej odnosić.
2. Komisja Doraźna pozytywnie ocenia decyzję o zmianę sposobu waloryzacji stawki za wozokilometr z rocznej na kwartalną.
Odniesienie: Jest to ważna kwestia, bowiem wynika ona z porozumienia jakie zawarto 7 lipca (spotkania Rady Nadzorczej, Zarządu MZK, prezydenta i związków zawodowych, zwołanego na wniosek Solidarności), w wyniku którego dzień później autobusy i tramwaje MZK wróciły na ulice. Zgodnie z wieloletnią umową MZK otrzymuje od ZDMiKP ustaloną zapłatę za każdy przejechany kilometr. Jednym z czynników, które mogą w czasie trwania umowy wpływać na zmianę tej stawki są ceny paliwa, które w ostatnich miesiącach znacząco zdrożało. Do tej pory stawkę tę waloryzowano raz w roku, jeżeli cena paliwa była wyższa od ustalonej wartości bazowej, to na koniec roku MZK otrzymywało dodatkową rekompensatę. Od teraz waloryzacja będzie odbywać się cztery razy w roku, przez MZK ma otrzymywać rekompensaty kwartalnie, co nie zwiększy co prawda ogólnych wpływów, ale poprawi na pewno płynność spółki.
Pod koniec czerwca słyszeliśmy głosy, chociażby od prezesa MZK Andrzeja Wadyńskiego, że firmie na przełomie września i października mogą się pieniądze, otrzymanie już jednak teraz waloryzacji za wyższe ceny benzyny sprawia, że tego ryzyka już nie ma.
3. Komisja Doraźna rekomenduje upublicznienie informacji na temat zestawień zarobkowych kierowców i motorniczych w miastach zrzeszonych w Unii Metropolii Polskich….
Odniesienie: Na jednym z pierwszych posiedzeń komisji prezydent Rafał Bruski przedstawił radnym zestawienie o zarobkach kierowców i motorniczych w największych polskich miastach. Z uwagi na pozyskanie ich przez Unię Metropolii Polskich jako danych nieoficjalnych poprosił o ich nieujawnianie, stąd też powyższy apel.
Z posiedzeń komisji wiemy jednak, że zarobki kierowców i motorniczych w MZK wynoszą 95% i 97% średniej dla kraju, a z wypowiedzi medialnej przewodniczącego Lewandowskiego wiemy, że są na poziomie zarobków w Rzeszowie, mniej zarabiają w Lublinie, a zdecydowanie więcej w Poznaniu, w Gdańsku i Łodzi. Zatem w pewnym sensie te dane zostały i tak już ujawnione.
4. Komisja Doraźna rekomenduje, aby związki zawodowe ustaliły z pracodawcą regulamin waloryzacji wynagrodzenia.
Odniesienie: Z toku posiedzeń komisji wyszło, że w MZK nie ma przejrzystego regulaminu kształtowania wynagrodzeń, chociażby ustaleń jak lepsze wyniki firmy mogą przekładać się na dodatkowe wynagrodzenia dla pracowników.
Do tego punktu odnosi się jeszcze bardziej spotkanie z 7 lipca (Rada Nadzorcza, Zarząd MZK, prezydent i związki zawodowe), w którym zapisano, że uczestnicy tego spotkania do końca sierpnia wypracują ,,harmonogram i zasady przyszłych regulacji płacowych w spółce oraz systemowe rozwiązanie w finansowaniu komunikacji miejskiej”.
5. Komisja Doraźna rekomenduje, aby pracownicy oddelegowali swojego przedstawiciela do Rady Nadzorczej.
Odniesienie: Od wielu miesięcy właściciel, którego reprezentuje prezydent, wyraża wolę, aby przedstawiciel załogi (za pośrednictwem związków zawodowych) oddelegował do Rady Nadzorczej MZK swojego przedstawiciela. Do dzisiaj to nie nastąpiło.
6. Komisja Doraźna rekomenduje właścicielowi Spółki i jego delegatom podjęcie i kontynuowanie rozmów z nowym Zarządem Spółki w kierunku realizacji postulatów sporu zbiorowego.
Odniesienie: W dniu 30 czerwca Związek Zawodowy Pracowników Komunikacji Miejskiej formalnie zgłosił spór zbiorowy z pracodawcą, czyli z MZK. W ramach tego postulatu zgłoszono oczekiwanie podwyżek 1 tys. zł. Komisja Doraźna rekomenduje nowemu zarządowi (obecny podał się do dymisji, trwa obecnie konkurs na wybór nowych władz), aby w ramach tego sporu prowadził rozmowy.
7. Komisja Doraźna rekomenduje, aby Prezydent Bydgoszczy przedstawił Radzie Miasta Bydgoszczy propozycje sposobów uniknięcia ponownego wstrzymania transportu publicznego przez MZK.
Odniesienie: Jest to wyrażenie oczekiwania zabrania przez prezydenta stanowiska w przedmiotowym problemie. O możliwych scenariuszach szerzej w kolejnym akapicie.
8. Komisja Doraźna rekomenduje prowadzenie sporów zbiorowych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
Odniesienie: Forma buntu jaka miała miejsce na przełomie czerwca i lipca była w świetle prawa nielegalna. Tym punktem komisja wyraża opinie, że ewentualne spory w przyszłości powinny odbywać się zgodnie z literą prawa.
9. Komisja Doraźna rekomenduje wsparcie przez Radę Miasta stanowiska wyrażonego przez NSZZ Solidarność w sprawie rekompensaty strat w czasie pandemii.
Odniesienie: W czasie jednego z posiedzeń przewodniczący Solidarności przy MZK Marek Napierała oraz w rozmowie z nami przewodniczący Regionu Bydgoskiego NSZZ Solidarność Leszek Walczak wyrazili pogląd, że spółki komunalne powinny zostać też objęte rządową tarczą antyinflacyjną, zapowiadając zaangażowanie w tą sprawę szefa Komisji Krajowej Piotra Dudy. Napierała wspomniał też, że w latach 2020 i 2021 rząd narzucił samorządom ograniczenie liczby pasażerów do 30% miejsc w pojeździe w ramach walki z pandemią, ale tych strat samorządom nie zrekompensowano.
Powyższa rekomendacja sugerować może, że Rada Miasta Bydgoszczy powinna zając stanowisko dla poparcia tego oczekiwania.
Sprawozdanie komisji doraźnej musi zatwierdzić jeszcze Rada Miasta, co nastąpi najprawdopodobniej pod koniec sierpnia.
Czy tramwaje będą wyłączone z MZK?
Kilka lat temu pojawiła się dyskusja o możliwych wyłączeniu części tramwajowej z MZK. Wynikała ona z tego powodu, że formalnie w Bydgoszczy mamy dwie spółki tramwajowe: MZK oraz Tramwaj Fordon – ten drugi podmiot powstał na potrzeby unijnego projektu budowy linii tramwajowej do Fordonu wraz z zakupem nowoczesnych tramwajów. W praktyce Tramwaj Fordon posiada swoje tramwaje, ale jeżdżenie nimi zleca MZK. Temat wyłączenia sekcji tramwajowej z MZK kilka lat temu został porzucony.
Punkt 7 wniosków i rekomendacji może powrócić do tamtej dyskusji. Mowa o punkcie dotyczącym jak uniknąć tego typu paraliżów komunikacyjnych w przyszłości. Prezydent Rafał Bruski na posiedzeniu w dniu 8 lipca – zgodnie z protokołem miał stwierdzić: Tramwaj Fordon, który ma 12 pojazdów, które zabezpieczałyby potrzeby chociażby transportu z Fordonu. Jednak nie ma swoich motorniczych, tylko korzysta z zasobów MZK. Zatem, gdyby Spółka miała swoich motorniczych to byłaby szansa, żeby te tramwaje jeździły. (…) Zauważył, że jeżeli jako miasto zależymy aż w 75% – w autobusach, a w 100% – w tramwajach od jednego dostawcy, to niestety możemy być skazani na takie sytuacje.
Zabrakło dyskusji o przyszłości
Zarówno na posiedzeniu Rady Miasta w dniu 29 czerwca, na którym na MZK poświęcono 6 godzin oraz kilkudziesięciu godzinach posiedzeń komisji doraźnej, nie podjęto dyskusji o kwestii wydającej się za najważniejszą – jak będzie wyglądać współpraca MZK jako usługodawcą i miastem jako zleceniodawcą w latach w latach 2023-2031. Obecnie strony negocjują wieloletnią umowę, która będzie kluczowym dokumentem dla kształtowania przychodów MZK przez kolejne lata, po części wpływającym też na możliwości w kształtowaniu płac.
Nie podjęcie tego tematu w planie prac komisji wydaje się mocno zaskakujące.
