Tak sporej ilości patronów roku nie mieliśmy w Polsce dawno, warto rozpocząć ten rok od poznania ich, nawet w dość ekspresowych biogramach. Ich sylwetki mają bowiem kreować wydarzenia w najbliższym roku.
Zacznijmy od Sejmu RP, który już w lipcu wybrał aż dziewięciu patronów roku 2024:
– Abp. Antoniego Baraniuka – , salezjanin, doktor prawa kanonicznego, przed II wojną światową był sekretarzem prymasa Polski kard. Augusta Hlonda. Podczas wojny razem z nim znalazł się na uchodźstwie, a w 1945 r. powrócił do Polski. We wrześniu 1953 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy bezpieki jako jeden z najbardziej zaufanych współpracowników kard. Stefana Wyszyńskiego. Był torturowany w areszcie przy ul. Rakowieckiej – w ten sposób komuniści chcieli wymusić na nim zeznania obciążające prymasa. „Mimo okrutnych tortur pozostał wierny — nic zdradził Kościoła, Prymasa Tysiąclecia ani Polski” – podkreślił Sejm w uchwale. Wspomnieć warto, że w latach 1951-1957 był biskupem pomocniczym w Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
– Marek Hlasko – wybitny prozaik i autor scenariuszy filmowych. . Do jego dorobku literackiego należą takie dzieła jak „Baza Sokołowska”, zbiór opowiadań „Pierwszy krok w chmurach”, „Drugie zabicie psa” czy „Piękni dwudziestoletni”. Na podstawie prozy Hłaski powstały m.in. filmy „Zbieg” Stanisława Jędryki czy „Baza ludzi umarłych” Czesława Petelskiego.
Romuald Traugutt – dyktator Powstania Styczniowego, niezłomny patriota, który za pragnienie dążenia do niepodległej Polski zapłacił życiem, bowiem został w sierpniu 1864 roku powieszony w warszawskiej Cytadeli.
Wincenty Witos – trzykrotnie premier RP, uznawany za jednego z ojców polskiej niepodległości, choć gdy wspominamy jej odzyskanie często o nim się zapomina. Witos był premierem w czasie Bitwy Warszawskiej, która zadecydowała o utrzymaniu tej niepodległości. W 1930 roku jako przedstawiciel opozycji przeciwko obozowi sanacji został aresztowany i skazany za przygotowywanie rzekomego zamachu stanu, co wymusiło na nim przymusową emigrację. Powrócił dopiero w 1939 roku, nie skorzystał z oferty nazistów utworzenia rządu kolaboracyjnego. Dopiero w maju 2023 roku Sąd Najwyższy uznał, że wyrok z 1930 jest nieważny, bowiem nie było podstaw, aby przypisywać mu rzekome dążenie do zamachu stanu. Również Senat RP uznał, że rok 2024 powinien być rokiem Wincentego Witosa.
Kazimierz Wierzyński – w młodości zaangażowany w konspirację niepodległościową, pod koniec I wojny światowej, po wyjściu z niewoli rosyjskiej podjął działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej wstąpił w szeregi Wojska Polskiego. Właściwym debiutem literackim Wierzyńskiego był wydany w 1919 r. tom wierszy „Wiosna i wino”. Był jednym z twórców grupy literackiej Skamande.
Melchior Wańkowicz – reportażysta i pisarz – był jednym z najwybitniejszych polskich dziennikarzy w historii. Nazywany ojcem reportażu, wypełniał znakomicie to, co składa się na misję dziennikarską: opisując rzetelnie rzeczywistość służyć wspólnocie” – stwierdził Sejm w podjętej uchwale.
Rodzina Ulmów – W marcu 2024 r. przypada 80. rocznica zamordowania przez żandarmerię niemiecką rodziny Ulmów, która ukrywała mieszkających w okolicy Żydów. Cała rodzina Ulmów i ukrywani przez nich Żydzi zostali zamordowani 24 marca 1944 r. przez niemieckich żandarmów. „Rodzina Ulmów należy do licznego grona bohaterskich Polaków, którzy podczas II wojny światowej ratowali Żydów skazanych przez Niemców na zagładę” – podkreślił Sejm w uchwale. W zakończonym roku papież Franciszek uznał rodzinę Ulmów za błogosłąwionych.
Zygmunt Fortunata Miłkowski – znany pod pseudonimem Teodor Tomasz działacz niepodległościowy, uczestnik Powstania Styczniowego. Był współtwórcą założonej w Zurychu tajnej organizacji Liga Polska, której program zakładał odbudowę Polski jako demokratycznej republiki. Po przejęciu władzy w organizacji przez narodowych demokratów z Romanem Dmowskim na czele i przekształceniu w Ligę Narodową. Pod pseudonimem Teodor Tomasz Jeż napisał 80 powieści.
Polscy Olimpijczycy – dla uczczenia sukcesu z 27 lipca 1924 roku z VIII Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu, gdy rużyna kolarzy torowych w składzie: Józef Lange, Jan Łazarski, Tomasz Stankiewicz i Franciszek Szymczyk zdobyła srebrny medal. Tego samego dnia brąz w konkursie skoków wywalczył Adam Królikiewicz na koniu Picador. Były to pierwsze medale olimpijskie zdobyte przez polskich sportowców. W 100-lecie tego wydarzenia Sejm ogłosił 2024 Rokiem Polskich Olimpijczyków. Jak wspomnieli posłowie w uchwale, pierwszy złoty medal olimpijski dla Polski wywalczyła w 1928 r. w Amsterdamie dyskobolka Halina Konopacka. W zimowych igrzyskach pierwszym polskim medalistą był Franciszek Gąsienica-Groń, który w 1956 r. we włoskiej Cortinie d’Ampezzo wywalczył brąz w kombinacji norweskiej, zaś pierwszy złoty medal zdobył skoczek narciarski Wojciech Fortuna w 1972 r. w Sapporo.
Senat RP wybrał pięciu patronów roku 2024, w tym także Wincentego Witosa, o którym wspominaliśmy wśród patronów Sejmu RP:
– Władysław Zamoyski – działacz społeczny, fundator Zakładów Kórnickich, członek założyciel Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie. Urodził się w Paryżu, był synem Władysława Zamoyskiego i Jadwigi Zamoyskiej z Działyńskich. Ustanowienie przez Senat roku 2024 Rokiem Władysława Zamoyskiego ma na celu przybliżenie postaci tego działacza społecznego i organicznika, dzięki któremu tatrzańskie Morskie Oko znajduje się obecnie w granicach Polski.
Witold Gombrowicz – był jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy XX w. Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX w. pisał opowiadania, które ukazały się w 1933 r. jako „Pamiętnik z okresu dojrzewania”. Rozgłos w kołach literackich przyniosła mu powieść „Ferdydurke”, opublikowana w 1937 r. Przed wybuchem II wojny światowej brał udział jako dziennikarz w pierwszym rejsie statku pasażerskiego MS „Chrobry” do Ameryki Południowej. Wiadomości z kraju sprawiły, że postanowił przeczekać wojnę w Buenos Aires w Argentynie, często żyjąc na granicy ubóstwa. W 1963 r. Witold Gombrowicz otrzymał stypendium Fundacji Forda w Niemczech Zachodnich, a następnie przeniósł się do Francji, gdzie spędził resztę życia w Vence pod Niceą.
Czesław Miłosz – polski poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata. Decydujący wpływ na jego twórczośćwywarło dzieciństwo spędzone na terenach dawnego WielkiegoKsięstwaLitewskiego, a także doświadczenie rewolucji październikowej i wojny polsko-bolszewickiej. Studiował na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie najpierw polonistykę, a następnie prawo. Zadebiutował w 1930 r. na łamach uniwersyteckiego pisma „Alma Mater Vilnensis”. Należał do wileńskiej grupy poetów „Żagary”. Pracował w Polskim Radiu Wilno. Po wybuchu II wojny do czerwca 1940 r. przebywał w Wilnie, a następnie w Warszawie. Uczestniczył w podziemnym życiu literackim; pod pseudonimem Jan Syruć opublikował w 1940 r. tom „Wiersze”. Po upadku powstania warszawskiego znalazł schronienie m.in. w majątku Jerzego Turowicza w Goszycach, mieszkał w Krakowie. Po wojnie podjął pracę w dyplomacji komunistycznego rządu Polski w Stanach Zjednoczonych i Paryżu jako attaché kulturalny. W 1951 r. wystąpił o azyl polityczny we Francji. Mieszkał w Maisons-Laffitte, siedzibie „Kultury” Jerzego Giedroycia, z którą przez wiele lat współpracował.
Rok Edukacji Ekonomicznej – Senat postanowił ustanowić rok 2024 Rokiem Edukacji Ekonomicznej, widząc istotną rolę, jaką pełni edukacja z zakresu wiedzy ekonomicznej zarówno w codziennym życiu Polek i Polaków, jak i w szerokim ujęciu – w wymiarze efektywnego rozwoju państwa i wzmacniania jego potencjału gospodarczego. Senatorowie chcą w ten sposób docenić poczynione na przestrzeni ostatnich 100 lat wysiłki tysięcy osób i instytucji zaangażowanych w popularyzowanie i przekazywanie tej, jakże ważnej, wiedzy.
Rok 2024 w Województwie Kujawsko-Pomorskim obchodzimy jako rok Kobiet Odważnych – Inspiracją dla ustanowienia tego patronatu jest 115. rocznica urodzin Elżbiety Zawackiej, 120. rocznica urodzin Heleny Grossówny oraz 610. rocznica rozpoczęcia przez Nawojkę studiów na Akademii Krakowskiej – napisano w uchwale Sejmiku Województwa. W tej uchwale pojawia sięna samym końcu delikatna wzmianka o Stefani Tuchołkowej, bydgoskiej działaczce patriotycznej.
Rada Miasta Bydgoszczy rok 2024 ustanowiła pod patronatem Centrum Szkolenia Sił Połączonych NATO, które ma siedzibę w tym mieście. W 2024 roku przypadnie 20 rocznica jego utworzenia, a także 25. lecie obecności Polski w NATO.
