Czy w okresie cesarstwa rzymskiego na terenie dzisiejszej Bydgoszczy funkcjonowała już osada, a nawet miasto? Odpowiedź na to pytanie jest trudna, gdyż o tym co działo się na terenie Polski 2 tys. lat temu wiemy bardzo niewiele. Z map opracowanych przez Klaudiusza Ptolemeusza wynika, że w dzisiejszej Bydgoszczy funkcjonowało miasto zwane Ascaucalis.
Na pewno sprzyjać rozwojowi osadnictwa mógł fakt przebiegu przez nasze okolice tzw. Bursztynowego Szlaku. Klaudiusz Ptolemeusz był Grekiem, studiował jednak w należącej wówczas do imperium rzymskiego Aleksandrii. Trudnił się m.in. astronomią, geografią oraz optyką. W roku 150 opracował on mapę świata (Europa, Azja i Afryka Północna, gdyż wierzono wówczas jeszcze, że ziemia jest płaska).
W oparciu o dzieła Ptolemeusza niemieccy badacze opracowali ówczesna mapę środkowej Europy, na której znalazło się właśnie Ascaulis. W kwestii lokalizacji miast sprawia ona wrażenie dość dokładnej, z marginesem błędu w okolicach 20 km. Do dzisiaj nie zachowała się jednak żadna oryginalna mapa tego greckiego naukowca. Padają także zarzuty niedokładnego przestawienia niektórych obiektów. Faktem jest na pewno to, że Ptolemeusz nigdy nie przebywał na terenie środkowej Europy, więc opierać się musiał na przekazie innych.
Lokalizację Ascaucalis utożsamiają niektórzy z kolei z Nakłem nad Notecią bądź Kruszą Zamkową (południowy kraniec powiatu inowrocławskiego). Archeolodzy są jednak zgodni co do tego, że z powodu bliskości szlaku bursztynowego w Bydgoszczy dość prężnie rozwijało się osadnictwo.
Naukowcy uważają, że w I wieku naszej ery Polska była częścią państwa stworzonego przez Gotów. Na terenie Polski mieli oni stoczyć wielką bitwę z Hunami.
