Najbardziej istotną datą z punktu odzyskania przez Inowrocław niepodległości wydaje się niekoniecznie 18 listopada 1918 roku, ale 6 stycznia 1919 roku, gdy młody oficer Paweł Cyms wydał na tamten okres kontrowersyjną decyzję, o rozpoczęciu natarcia na Inowrocław. Dzisiaj wielu historyków przyznaje jemu rację.
Wyzwolenie Inowrocławia było jednym z istotniejszych epizodów Powstania Wielkopolskiego, choć w powszechnej wiedzy Polaków, nie jest to specjalnie podkreślane. Inowrocław był drugim największym miastem, po Poznaniu, objętym działaniami powstania. Kpt. Paweł Cyms swój szlak powstańczy rozpoczął w Gnieźnie, następnie kolejno wyzwolił: Trzemeszno, Mogilno, Strzelno i Kruszwicę. 5 stycznia 1919 roku wydał rozkaz do natarcia na Inowrocław, ta decyzja była wówczas dość mocno krytykowana. Dzień później Inowrocław został uznany oficjalnie za zajętych przez powstańców, od tego momentu miasto więcej nie wróciło pod panowanie niemieckie. Dzisiaj są historycy, którzy uważają, iż podjęta przez kpt. Cymsa decyzja mogła mieć kluczowy wpływ na ostateczny sukces powstania. W lutym 1919 roku zawarto rozejm w Trewirze, który uznał zwierzchnictwo nad Inowrocławiem powstańców. Podpisany w czerwcu tego samego roku Traktat Wersalski przypięczętował powrót Inowrocław do Polski. Dzięki kpt. Cymsowi Inowrocław powrót do Polski mógł świętować już rok szybciej od Bydgoszczy.
W najbliższy piątek – 5 stycznia – pod Pomnikiem Powstańców Wielkopolskich przy ulicy Orłowskiej w Inowrocławiu odbędą się uroczystości patriotyczne. Rozpoczną się o godzinie 16:00.
Przed czteroma laty miały miejsce uroczystości ponownego pogrzebu kpt. Cymsa. 27 grudnia 2014 roku trumna z jego szczątkami wyruszyła ponownie w szlak bojowy, tym razem jednak od końca. Z Inowrocławia kapitan przez Strzelno, Mogilno i Trzemeszno wrócił do Gniezna. Zdjęcia i relacja filmowa z tamtych uroczystości poniżej:
{gallery}stories/2013/12/cyms{/gallery}
{youtube}kBmOHZ8jjq4{/youtube}
